Առաջին անգամ մեղադրում են Հայոց ցեղասպանության ժխտման արշավին աջակցելու մեջ

ԽՍՀՄ փլուզումից հետո Հայոց ցեղասպանության ճանաչման ու դատապարտման հարցը դարձել է Հայաստանի Հանրապետության արտաքին քաղաքականության առանցքային ուղղություններից մեկը։ Իսկ մինչև այդ Հայոց ցեղասպանության ճանաչումն առաջ էր մղվում գլխավորապես Սփյուռքի ջանքերով։

«Փաստ» օրաթերթը գրում է. Եվ երբ հայկական անկախ պետականությունը ներգրավվեց այս գործընթացում, այն արագացավ ու նոր թափ ստացավ։ Եվ այսօր արդեն տասնյակ պետություններ, այդ թվում՝ գերտերություններ, ինչպես նաև միջազգային կազմակերպություններ ճանաչել ու դատապարտել են Հայոց ցեղասպանությունը։ Միևնույն ժամանակ, անկախության հռչակումից ի վեր Հայաստանը բախվել է թուրքական ժխտողականությանը, որի միջոցով պաշտոնական Անկարան փորձել է խեղաթյուրել ու հերքել պատմական իրողությունը՝ չնայած այն հանգամանքին, որ մի շարք թուրք մտավորականներ ճանաչում են Հայոց ցեղասպանությունը։

Իսկ ընդհանրապես, Հայոց ցեղասպանության ու այլ ցեղասպանությունների ճանաչումն ու դատապարտումը նաև համամարդկային նշանակություն ունի այս սարսափելի հանցագործության կրկնությունը կանխելու տեսանկյունից։ Ժամանակակից աշխարհում տեսնում ենք, թե այս հանցագործությունն ինչ մեծ խնդիր է դարձել մարդկության համար։ Դրա համար էլ բազմաթիվ հայտարարություններում նշվում է «այլևս երբեք»-ի մասին։ Եվ հաշվի առնելով, որ հայ ժողովուրդը ամենածանր միջազգային հանցագործության զոհ է դարձել, Հայաստանը միջազգային հարթակում հանդես է գալիս որպես ցեղասպանության կանխարգելմանը միտված գործընթացի առաջամարտիկ։ Պատահական չէ, որ հենց Հայաստանի նախաձեռնությամբ 2015 թվականի սեպտեմբերին ՄԱԿ Գլխավոր վեհաժողովը A/RES/69/323 բանաձևով որոշեց դեկտեմբերի 9-ը հռչակել Ցեղասպանության հանցագործությունների զոհերի հիշատակի, արժանապատվության հարգանքի և այդ հանցագործության նախազգուշացման միջազգային օր:

Հայաստանի ղեկավարությունը ամեն տարի հատկապես ապրիլի 24-ին կոնկրետ ուղերձներ է հղում Օսմանյան կայսրության իրավահաջորդ Թուրքիային ու միջազգային հանրությանը։ Բայց այս տարի ապրիլի 24ին Նիկոլ Փաշինյանի հայտարարությունը ընդհանրապես տարբերվում էր նախկինում երբևէ հնչած հայտարարություններից։ Ինչպես նկատում են բազմաթիվ փորձագետներ, Փաշինյանի այս տարվա ուղերձն իր մեջ ժխտողական տարրեր էր պարունակում։ Ավելին, Լեմկինի ցեղասպանության կանխարգելման ինստիտուտն ուղղակի քննադատեց Հայաստանի վարչապետին նրա ապրիլքսանչորսյան ուղերձի համար։ ԱՄՆում գործող ոչ կառավարական կազմակերպության փորձագետների դիտարկմամբ, Հայաստանի ղեկավարը մեկուկես էջանոց ուղերձում ոչ բացահայտ կերպով միացել է Հայոց ցեղասպանության ժխտմանը։ Նկատենք, որ սա աննախադեպ երևույթ է, քանի որ չի եղել որևէ դեպք, երբ Հայաստանի ղեկավարին մեղադրեն ցեղասպանության ժխտմանն աջակցելու մեջ։

Ընդ որում, Լեմկինի ինստիտուտում ոչ միայն տպավորություն ունեն, որ Փաշինյանի ուղերձը շեղվում է ցեղասպանության կանխարգելման, ցեղասպանության ճանաչման և անցումային արդարադատության հիմնարար սկզբունքներից, այլև կատարված հանցագործության մեղավորությունը դնում է զոհերի վրա՝ ցեղասպանության համար Թուրքիայի ու Ադրբեջանի պատասխանատվությունը կասկածի տակ դնելու նպատակով: Ու սա՝ այն պարագայում, երբ Լեմկինի անվան ցեղասպանության ինստիտուտի գործադիր տնօրեն Էլիզա Ֆոն Յոդեն-Ֆորգին մի քանի տարի առաջ նշում էր, թե Փաշինյանին համարում է չեմպիոն՝ մարդու իրավունքների հարցում։ Իհարկե, իշխող ուժի շրջանակներում շատ ծանր տարան Լեմկինի ցեղասպանության կանխարգելման ինստիտուտի քննադատական հայտարարությունը՝ նշելով, թե այն միջամտություն է Հայաստանի ներքին գործերին, ներքաղաքական կյանքին։ Բայց այսպիսի հայտարարություններ անելով՝ քպակաները չեն գիտակցում, որ իրականում Հայոց ցեղասպանության ճանաչման ու դատապարտման թեման ներքաղաքական հարց չէ և ոչ միայն համայն հայությանն է վերաբերում, այլև գլոբալ նշանակություն ունի։

Մյուս կողմից էլ՝ պետք է նկատել, որ Փաշինյանն իր քայլերով ու Արցախն Ադրբեջանի կազմում ճանաչելու իր դիրքորոշմամբ նպաստել է Ադրբեջանի կողմից արցախահայության նկատմամբ ցեղասպանությանը։ Երբ Ադրբեջանն ագրեսիայի էր դիմում Արցախի դեմ ու կազմակերպում արցախահայության բռնագաղթը, Փաշինյանն այն համարում էր Ադրբեջանի ներքին գործ ու որևէ քայլ չձեռնարկեց այն կանխելու համար։ Իսկ հիմա նա ընդհանրապես չի բարձրացնում Արցախում տեղի ունեցած ցեղասպանության հարցը։ Ու եթե նույն կերպ երկար շարունակվի, ապա Փաշինյանի վարած քաղաքականությունը ոչ միայն սև հետք կթողնի 1915 թվականի Հայոց ցեղասպանության ու արցախահայության նկատմամբ իրագործված ցեղասպանության ճանաչման հարցում, այլև ընդհանրապես թշնամական երկրների հետագա ցեղասպան նպատակներին «աջակցելու» արդյունք կունենա։