Հայաստանի պետական պարտքը հատել է 12 միլիարդ դոլարը, ինչը Հայաստանի ՀՆԱ ցուցանիշի կեսից ավելին է, եթե համեմատենք 2023 թվականի տվյալի հետ:
Ընդ որում, ավելորդ չէ նկատել, որ 2018 թվականի հեղափոխություն-իշխանափոխությունից հետո պետական պարտքը անցնող վեց տարում աճել է գրեթե կրկնակի: Իհարկե հնարավոր է որոշակի արդարացնող հանգամանք համարել կորոնավիրուսի համաճարակն ու 44-օրյա պատերազմը:
Հատկապես վերջինը իհարկե Հայաստանի տնտեսությանը պատճառեց միլիարդավոր դոլարների վնաս: Այդ իմաստով, պետական պարտքի աճը կարող է ունենալ ռացիոնալ բացատրություններ: Առավել եւս, որ պետական մեծծ պարտքը ըստ էության կարող է բնորոշ լինել անգամ զարգացած տնտեսությամբ երկրների, եւ խնդիրը պարտքի մեծությունը չէ՝ խոշոր հաշվով, այլ այն, թե ինչ տնտեսական միտումներ ու տրամաբանություն է առկա պարտքի տակ գտնվող երկրում:
Այսինքն, որքանով է երկիրը այսպես ասած փող աշխատում՝ պարտքը մարելու համար: Հենց այստեղ է, որ, երբ դիտարկում ենք Հայաստանի տնտեսության ընդհանուր պատկերի համատեքստում, ապա պատկերը դառնում է բավականին մտահոգիչ: Մտահոգիչ, որովհետեւ անցնող տարվա առաջին կիսամյակում, օրինակ, պետական բյուջեի մուտքերը թերակատարվել են ավելի քան 120 միլիարդ դրամով:
Իսկ սրա բացատրությունը տվել էր Հայաստանի ֆինանսների նախարարը, ասելով, որ չննայած տնտեսության ցուցանիշներն աճում են, բայց աճողը ոչ հարկունակ ոլորտներն են: Այսինքն, ոլորտներ, որոնք ավելի շատ շահույթ են ապահովում այդտեղ գործող տնտեսվարողներին, սակայն չեն ապահովում համարժեք եկամտային աճ բյուջեի համար:
Իսկ այդօրինակ վիճակագրական աճի խթանն էլ այն է, որ ՌԴ հանդեպ պատժամիջոցների պատճառով Հայաստանը դարձել է Ռուսաստանից դեպի այլ շուկաներ եւ այլ շուկաներից դեպի Ռուսաստան ապրանքների ու ծառայությունների տարանցման գոտի: Իհարկե շատ լավ է, որ մենք կարողանում ենք գոնե այդ առումով շահել արտաքին կոնյուկտուրայից, բայց ակնառու է, որ այդ շահը նաեւ որոշակի իմաստով խաբուսիկ է, քանի որ տնտեսության խորքային առողջության ու ամրության հետ ունի քիչ կապ: Միեւնույն ժամանակ, կապը պետք է ստեղծվի վարվող տնտեսական քաղաքականությամբ:
Այստեղ է պետության կարգավորիչ դերը, որ քաղաքականության գործիքներով՝ օրենսդրություն, կառավարության որոշումներ եւ այլն, տնտեսական վիճակագրության աճը կառավարի այնպես, որ ռեսուրսը տնտեսության մեջ «տեղաբաշխվի» այսպես ասած «արդյունաբերահեն» տրամաբանությամբ, այսինքն երկիր հոսող ֆինանսական մեծ ռեսուրսները տնտեսական քաղաքականության միջոցով ուղղվեն արդյունաբերական մեծ նախագծերի, որպեսզի երկիրը կարողանա արտադրել, ստեղծել, վաճառել այդ արտադրանքը եւ փող աշխատել՝ պետական պարտքը սպասարկելու համար:
Չէ՞ որ ի վերջո պետական պարտքի սպասարկումից է նաեւ կախված պետության ինքնիշխանության աստիճանը: Այստեղ սակայն, մենք ականատես ենք մի իրողության, երբ պետությունն օրինակ կարող է զբաղվել ելակ աճեցնելու կամ խեցգետին բուծելու բիզնեսի սուբսիդավորմամբ, այն դեպքում,երբ պետական աջակցությունը պետք է ուղղվի ծանր արդյունաբերական նախագծերին եւ դրանց ուղղությամբ խոշոր ներդրումների ներգրավմանը:
Որովհետեւ, եթե Հայաստանում ելակն ու խեցգետինը պետք է աճեցվեն ու բուծվեն պետության աջակցությամբ, ապա այդ դեպքում պարզապես ակնառու է, որ Հայաստանում չկա տնտեսություն, եթե այդ տնտեսությունն ի վիճակի չէ «ինքնուրույն» զարգանալ անգամ այդ ոլորտներում: Հայաստանը տնտեսական քաղաքականության փոխարեն թուլացել ու հաճույք է ստանում արտաքին կոնյուկտուրայից եկող հոսքերից:
Բաց մի թողեք
Բաքվում ինչ է փնտրում ամերիկյան բանակի հետախուզության բարձրաստիճան պաշտոնյան
Ի՞նչ դիրքորոշում ունեն Հարիսն ու Թրամփը Ուկրաինայի հարցում
ՀՀ-ում մեծ չափերի է հասել մայրացու ոչխարների արտահանումը,կարող է վնասներ հասցնել տնտեսության ճյուղին