Հնդկաստանի ներկայությունը տարածաշրջանում չի սահմանափակվում միայն Հայաստանի հետ ռազմատեխնիկական համագործակցությամբ։
Հնդկաստանի կառավարությանը մոտ գտնվող վերլուծական կենտրոնի՝ Դելիում տեղակայված Observer Research Foundation-ի հոդվածում նշվում է, որ Երեւանի հետ սերտ համագործակցություն է իրականացվում նաեւ հետախուզության ոլորտում։ Վերլուծաբանները կարծում են, որ նման փոխգործակցությունը կարող է «օգնել իրացնել Հնդկաստանի և Հայաստանի միջև հարաբերությունների ողջ ներուժը»։
Հոդվածում նշվում է, որ Ուկրաինայի դեմ ագրեսիայի արդյունքում նվազել է Ռուսաստանի տարածաշրջանային ազդեցությունը, որը հանդիսանում էր Հարավային Կովկասի «անվտանգության ավանդական երաշխավորը»։ Տարածաշրջանային աշխարհաքաղաքականության վերահսկողության համար հետագա բազմակողմ պայքարում Հայաստանը ձգտում է վերանայել իր ռազմավարական դիրքը՝ հեռանալով իր հետխորհրդային ինքնությունից։ Այս տեղաշարժը հաստատեց Երևանի համար ռազմավարական գործընկերների ավելի մեծ բազմազանության անհրաժեշտությունը, և Հնդկաստանը վայելում է Հայաստանի վստահությունը։ Երկկողմ պաշտպանական համագործակցությունը սկսել է ամրապնդվել 2020 թվականից։ Այս համատեքստում Հնդկաստանի հետ անվտանգության սերտ կապերը, հատկապես հետախուզության ոլորտում, առանձնահատուկ նշանակություն են ստանում, ասվում է հրապարակման մեջ.
«Կոնկրետ հարցերի շուրջ հետախուզական տվյալների փոխանակումը կհասնի երկու հիմնական ընդհանուր նպատակի. նախ, դա կարող է ավելի մեծ կշիռ տալ երկկողմ հարաբերություններին։ Երկրորդ, դա թույլ կտա երկու երկրների քաղաքական գործիչներին կարճաժամկետ և երկարաժամկետ հեռանկարում գործընկերության շրջանակում բացահայտել մերձեցման ոլորտները, հնարավորությունները և սպառնալիքները», – նշում է Observer Research Foundation-ը:
Հնդկական ուղեղային կենտրոնն այնուհետև գրում է, որ 2022 թվականի վերջին Հայաստանի կառավարությունը սկսեց վերակազմավորել և բարեփոխել իր հետախուզական համայնքը՝ հատուկ ուշադրություն դարձնելով Ազգային անվտանգության ծառայությանը (ԱԱԾ): Փոփոխությունները պայմանավորված են ինչպես ավելի մեծ հետախուզական հսկողություն ապահովելու, այնպես էլ ենթադրյալ ռուսական պառակտիչ գործունեությունը հետ մղելու ցանկությամբ: Փոփոխությունները ենթադրում են հնդկա-հայկական հետախուզության ավելի սերտ համագործակցության մեծ ներուժ:
«Ամենանշանակալից փոփոխությունը 2022 թվականին ՀՀ արտաքին հետախուզության ծառայության (ԱՀԾ) ձևավորումն էր։ ԱՀԾ-ի ի ստեղծումը արտացոլում է Հայաստանի ցանկությունը՝ դիվերսիֆիկացնել իր ռազմավարական գործընկերությունները՝ փոփոխվող տարածաշրջանային կարգի համատեքստում: Պատմական և մշակութային ուղեբեռից ազատ արտաքին հետախուզության նոր ծառայության ձևավորումը պայմանավորված էր ղարաբաղյան երկրորդ պատերազմում Հայաստանի տարածքի անվտանգությունը Ռուսաստանի կողմից չապահովելու ձախողմամբ և Մոսկվայի արմատավորված գործակալների հետ կապված մտահոգություններով», – նշում են հնդիկ վերլուծաբանները:
Observer Research Foundation-ի վերլուծությամբ, հնարավոր համագործակցությունը կարող է ներառել փոխըմբռնման հուշագրերի ստորագրում հետախուզական տվյալների փոխանակման համար: Հոդվածում նշվում է նաև, որ Հայաստանի հետախուզական համայնքում իրականացվող բարեփոխումները նաև մեծացնում են Հնդկաստանի կարողությունը՝ ամրապնդելու իր դիրքը՝ որպես Հայաստանի հետախուզական գործընկեր։ Չնայած այս բարեփոխումները ցույց են տալիս ռուսական ազդեցությունից հեռացում, աշխարհառազմավարական հանգամանքները պահանջում են հայկական և ռուսական հետախուզական ծառայությունների միջև հետադարձ կապի որոշ ուղիների պահպանում: Հնդկաստանի հետ հետախուզության սերտ համագործակցությունը թույլ կտա Հայաստանին բարեփոխումներ իրականացնել իր ներքին հետախուզական համայնքում:
«Հայաստանը, նպատակ ունենալով դառնալ տարածաշրջանային տեխնոլոգիական հանգույց, Հնդկաստան փնտրում է փորձագիտական գիտելիքներ, նյութական ռեսուրսներ, ինչպես նաև ռազմավարական ոլորտներում արտադրության և նախագծման հնարավորություններ, ինչպիսիք են կիսահաղորդիչները և տիեզերական տեխնոլոգիաները: Նույնկերպ, հնդկական ընկերությունները ձգտում են օգտվել Հայաստանի արագ զարգացող, բայց համեմատաբար չօգտագործված ներքին տեխնոլոգիական շուկայից: Այս ոլորտում նոր տեխնոլոգիաների զարգացման և երկկողմ համագործակցության ապահովումն առանցքային է, և հետախուզական համագործակցությունը կարևոր գործիք է այս համագործակցության մեջ»,- նշվում է հոդվածում։
Հնդկական վերլուծական կենտրոնը նաև ընդգծում է, որ հետախուզության ոլորտում Հնդկաստանի և Հայաստանի միջև համագործակցության աճը կարող է իրականացվել միայն ընդհանուր արտաքին անվտանգության սպառնալիքների համատեքստում։ Սա ներառում է Թուրքիա-Պակիստան ռազմավարական առանցքը և դրա ազդեցությունը Հարավային Կովկասի վրա։
Ըստ հրապարակման, Թուրքիա-Պակիստան-Ադրբեջան առանցքի առաջացումը համընկել է Հնդկաստանի և Հայաստանի միջև հարաբերությունների զարգացման հետ։ Պակիստանի հետ Թուրքիայի սերտ հարաբերությունները, ինչպես նաև Անկարայի աջակցությունը Քաշմիրի հարցում Իսլամաբադի դիրքորոշմանը՝ վատթարացրել են Անկարայի և Դելիի հարաբերությունները: Իր հերթին, Պակիստանը մշտապես աջակցել է Ադրբեջանի դիրքորոշմանը ղարաբաղյան հարցում և երբեք դիվանագիտական հարաբերություններ չի հաստատել Հայաստանի հետ։ Հնդկաստանը, ընդհակառակը, սկսեց սերտ կապեր հաստատել Հայաստանի հետ ընդդեմ Պակիստանի, Թուրքիայի և Ադրբեջանի:
Observer Research Foundation-ը նշում է, որ Հնդկաստանի և Հայաստանի միջև առկա հարաբերությունները բարենպաստ շրջանակ են ստեղծում երկու երկրների արտաքին հետախուզական ծառայությունների համագործակցության և տեղեկատվության փոխանակման համար։ Հայաստանի հետ Հնդկաստանի հետախուզական համագործակցությունն ուղղված է լինելու Պակիստանի և Թուրքիայի, ինչպես նաև տարածաշրջանում նրանց գործունեության դեմ: Հետախուզական համագործակցության մեկ այլ ուղղություն, ինչպես նշում է հնդկական վերլուծական կենտրոնը, տարածաշրջանային կապի խնդիրներն են, որոնք գնալով ավելի կարևոր դեր են խաղում երկկողմ անվտանգության հարաբերություններում։
«Հնդկաստանն ավելի ու ավելի է ձգտում նվազեցնել իր տնտեսական և տարանցիկ կախվածությունը Թուրքիայից և թուրքական դաշնակիցներից, ինչպիսին է Ադրբեջանը՝ Հայաստանը պրոյեկտելով որպես այլընտրանքային տարանցիկ հանգույց այնպիսի նախագծերում, ինչպիսին է Հյուսիս-Հարավ միջազգային տրանսպորտային միջանցքը, որը կապում է Հնդկաստանը եվրոպական շուկաներին: Նման պայմանավորվածությունները տնտեսական օգուտներ բերեցին ինչպես Հնդկաստանին, այնպես էլ՝ Հայաստանին, ընդ որում, Հնդկաստանն օգտագործում էր իր ներդրումները Իրանի Չաբահար նավահանգստում՝ հեշտացնելու հայկական առևտուրը նավագնացության ուղիներով: Դա նաև խաթարում է Թուրքիայի կարողությունը՝ օգտագործելու իր աշխարհառազմավարական ազդեցությունը՝ որպես տարածաշրջանում տարանցիկ հանգույց: Այս ֆոնին կենսական նշանակություն ունի, որ Հնդկաստանի և Հայաստանի հետախուզության պաշտոնյաները կանոնավոր կերպով համագործակցեն ռազմավարական հարցերի շուրջ», – նշվում է հոդվածում։
Բաց մի թողեք
Սա է ՔՊ-ի միջին վիճակագրական դեմքը
Կովկասի աշխարհաքաղաքական, ռազմաքաղաքական կլիմայի խնդիր
Ի՞նչ որոշում կընդունի ԱՄՆ նոր վարչակազմը, ո՞րն է Թուրքիայի ազդեցության տարածման սահմանը