22/11/2024

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն բացի մտահոգություն հայտնելուց՝ ինչ է անում, որ Արցախում պատմականը չկորի

ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի Մշակույթի և Արտակարգ իրավիճակների կազմակերպության տնօրեն, 1954 թվականի Հաագայի կոնվենցիայի և դրա երկու արձանագրությունների (1954 և 1999 թթ.) քարտուղար Քրիստա Պիկատը Արմենպրեսի հետ զրույցում հայտնել է, որ ՅՈՒՆԵՍԿՕ -ն մտահոգված է Լեռնային Ղարաբաղում մշակութային արժեքների ենթադրյալ ոչնչացման մասին տեղեկություններով:

Անշուշտ, շատ լավ է, որ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն մտահոգված է: Բայց մինչ կազմակերպությունը, որ կոչված է աշխարհում պաշտպանել մշակութային ժառանգությունը վանդալիզմից, մտահոգվում է, Ադրբեջանը հետևողականորեն շարունակում է զբաղվել այդ վանդալիզմով և ոչնչացնել Լեռնային Ղարաբաղում հայկական պատմամշակութային հետքը: ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի պաշտոնյան հայտնում է, թե ուղիներ են փնտրում, աշխատում են Ադրբեջանի իշխանության հետ՝ հասկանալու համար, թե ինչպես ներգրավվեն հարցերի լուծմանը:

Սա, ըստ էության, ոչ թե ուղիներ փնտրելու, այլ ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի անզորության մասին է: Կամ անզորության, կամ էլ գործնականում անտարբերության: Որովհետև, կրկնեմ, մինչ փնտրվում են այդ ուղիները, եթե փնտրվում են, Ադրբեջանը անարգել ոչնչացնում, խեղում է Արցախի հայկական մշակութային ժառանգությունը: Մի՞թե պարզ չէ, որ Բաքուն կամովին երբեք չի համաձայնելու ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի ներգրավման: Մյուս կողմից պետք է նաև խոստովանել, որ, եթե այսօր, ըստ էության, անաշխատունակ է անգամ այնպիսի միջազգային կառույցը, ինչպիսին ՄԱԿ անվտանգության խորհուրդը, ապա ակնկալել, որ աշխատելու է ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն, կլինի միամտություն:

Բայց դա բոլորովին չի նշանակում, որ պետք չէ աշխատել ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ի հետ: Եվ այստեղ առաջանում է հարց, թե Հայաստանն ինչպես և որքանով է կատարում այդ աշխատանքը: Ինչպես առիթ եմ ունեցել ասելու, Հայաստանը, անշուշտ, չպետք է ապրի պատրանքով և չափազանցված սպասումներով, թե կա պարտերազմի, ուժի կիրառման հետևանքով ձևավորված նոր ստատուս քվոն ոչ ուժային ճանապարհով որևէ կերպ հետ շրջելու իրատեսական հնարավորություն: Սակայն իրավիճակի ոչ պատրանքային գնահատումը միևնույն ժամանակ չպետք է ենթադրի դիվանագիտական, իրավաքաղաքական աշխատանքի բացակայություն, ինչպես առիթ եմ ունեցել գրելու՝ «ադրբեջանական քրգործը» կազմելու ուղղությամբ:

Իսկ դրա համար պետք է աշխատել միջազգային ոչ միայն քաղաքական, այլ նաև մշակութային բնույթի կազմակերպությունների հետ, ինչպիսին է նաև ՅՈՒՆԵՍԿՕ-ն: Վերջին հաշվով, Հայաստանն այդ կառույցի հետ աշխատանքով պետք է կարողանա ձևավորել այն փաստաթղթային բազան, որը ջնջելը կլինի արդեն Ադրբեջանի «ենթակայության» դաշտից դուրս, և որը խոշոր հաշվով կլինի Ադրբեջանի միջազգային հանցագործությունների, այդ թվում՝ պատմամշակութային վանդալիզմի մասին ապացուցողական բազան՝ գործնականում կազմելով նաև Լեռնային Ղարաբաղի՝ էթնիկ զտման և բռնի տեղահանության արժանացած ժողովրդի իրավունքների պաշտպանության առանցքային բաղադրիչներից մեկը: