«Ռադիկը փոքր տարիքում աշխույժ երեխա էր, հետաքրքիր բնավորություն ուներ, կարծես «խոսքը գրպանում դրված» լիներ: Անկեղծ էր, մաքուր»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Կարինեն՝ Ռադիկի մայրիկը:
Նշում է՝ տարիքի հետ որդու բնավորությունն էլ փոխվեց, դարձավ ավելի հանգիստ և լուրջ: «Շատ լավ էր սովորում: Կենսաբանությունն ու քիմիան իր սիրելի առարկաներն էին: Բժիշկ էր ուզում դառնալ: Դպրոցից հետո ընդունվեց Մարտունու բժշկական քոլեջի «Ատամնատեխնիկական գործ» բաժին: Ուզում էր ատամնաբույժ դառնալ: Բայց այդքանով կանգ չէր առնելու: Իր մեծագույն երազանքներից մեկը դիմածնոտային վիրաբույժ դառնալն էր»:
Ռադիկը քոլեջն ավարտել է, երազանքների իրականացումը հետաձգել երկու տարով: Պետք է ծառայեր հայկական բանակում: Մայրիկն ասում է՝ որդին միշտ ցանկացել է Արցախում ծառայել: «Երբ իրեն հարցնում էի՝ ինչու հենց այնտեղ, ասում էր՝ տղեն պետք է Ղարաբաղում ծառայի: Եվ ուզում էր բանակում ֆելդշեր լինել: Ծառայության ընթացքում իրեն առաջարկել էին լինել հրամանատարի օգնական, բայց նա չէր ցանկացել, սերժանտական կուրսերի էին ցանկացել ուղարկել, բայց կրկին մերժել էր, իր միակ նպատակը ֆելդշեր լինելն էր: Պատերազմից հետո քննություն էր հանձնել, պետք է գար Հայաստան դասընթացների, որոնք ավարտելուց և իր ծառայության վայր վերադառնալուց հետո լինելու էր դիրքի ֆելդշերը»: Տիկին Կարինեն նշում է՝ որդին շատ էր սիրում կարդալ, երաժշտություն լսել, եղբորն էլ մշտապես ուղղորդում էր, որ շատ կարդա և նաև սպորտով զբաղվի:
2020 թ.-ի հուլիսի 1-ին Ռադիկը զորակոչվել է պարտադիր զինվորական ծառայության Արցախի Հանրապետություն՝ Ասկերան: Որոշ ժամանակ անց տեղափոխվել է «Մարտունի 3»: «Սիրով է մեկնել ծառայության, ոգևորված էր: Երբեք չի տրտնջացել որևէ բանից: Վեճերի ժամանակ եղել է բոլորին հաշտեցնողը»: Սեպտեմբերի 27-ին սկսվում է պատերազմը: Ռադիկի հետ ընտանիքն ամենօրյա կապ է ունեցել, մայրիկն ասում է՝ միայն երեք օր որդին չի զանգել, հետո պարզվել է, որ այդ ժամանակ պատսպարվել է գետնի տակ գտնվող ինչ-որ խողովակի մեջ, մինչև զորքը հասել է իրեն, դուրս է եկել: «Պատերազմն սկսվելու օրը չզանգեց: Իր հետ խոսել ենք սեպտեմբերի 28-ի երեկոյան, ասաց՝ մեզ մոտ հանգիստ է, ամեն ինչ լավ է: Ու ոչ մի օր չտրտնջաց, ցույց չտվեց, որ վատ վիճակում է»: Ասկերան, Կարմիր շուկա, «Մարտունի 3», Հադրութ: Պատերազմի օրերին Ռադիկը թեժ կետերում է եղել: «Ընկերն է պատմել, որ երբ պատերազմի սկսվելու օրը առավոտյան պետք է գնային լվացվելու, իսկ հետո՝ ճաշելու, թշնամու առաջին արկն ընկել է իրենց զորամասի տարածքում: Թաքստոցում սպասել են մինչև իրավիճակը հանդարտվի, դուրս են եկել, զենքերը ստացել ու մեքենաներով բարձրացել դիրքեր: Միսակը՝ Ռադիկիս ընկերն է պատմում՝ խոսել են այն մասին, որ պատերազմ էլ տեսան: Ռադիկս էլ արձագանքել է՝ իրար հետ դեռ համալսարան էլ կընդունվենք, տուն կկառուցենք, կաշխատենք:
Հասել են սահման, տարբեր ուղղություններով պետք է գնային, այդ ժամանակ ընկերը հանում է կոտրված ժամացույցն ու տալիս Ռադիկին, որ եթե հանկարծ իր հետ բան պատահի, նա այն փոխանցի իր ծնողներին: Ռադիկը չի վերցնում ժամացույցը և ասում է՝ մեզ հետ ոչինչ էլ չի պատահի, ներքևում՝ վաշտում կհանդիպենք, ողջ ու առողջ»: Տիկին Կարինեն նշում է՝ 44-օրյա պատերազմում իր որդին հաղթել է թշնամուն: «Տարբեր թեժ կետերում եղավ, իր զինակից ընկերների կյանքերը փրկեց: Միակը բանը, ինչով հպարտանում էր, այն էր, որ կարողանում էր կյանքեր փրկել: Վիրակապել է վիրավորներին, առաջին օգնություն ցույց տվել: Մի օր էլ գիշերով չորս ընկերով մի քանի կիլոմետր քայլելով ու վազելով պատսպարվում են անտառի մեջ: Որոշում են թաքստոց փորել, մինչև զորքը գա ու հասնի իրենց: Ընկերն է պատմում՝ երեքս փորեցինք մեր տեղը, չորրորդը՝ ոչ: Ռադիկն ասաց՝ իր տեղն էլ պիտի փորենք, մենք էլ երկուսով բարկացանք, թե ինչու: Ռադիկն արձագանքել է՝ եթե ինքը չի ուզում փորել ու փրկել իր կյանքը, ուրեմն մենք կփորենք: Բահը վերցնում է ու սկսում փորել:
Տղաներն էլ միանում են նրան: Իսկ երբ գիշերն անձրև է գալիս, ու այդ տղայի թաքստոցը փլվում է, Ռադիկը նրան իր մոտ է տեղավորում: Պատերազմի օրերին իր կյանքն է փրկվել մի զարմանալի պատահականությամբ: Մի անգամ, երբ տղաներին պետք է տեղափոխեին այլ վայր, Ռադիկն էլ է որոշում նրանց միանալ, բայց հրամանատարն իրեն ասում է, որ մնա: «Ուրալը» մի քիչ ճանապարհ անցնելուց հետո պայթում է: Միշտ ասում էր՝ մա՛մ, Աստված ինձ հետ է, Աստված ինձ փրկում է»: Պատերազմն ավարտվում է, օրեր անց ծնողները Ռադիկին այցի են գնում: «Շատ էր փոխվել, հասունացել, լրջացել, կարծես տարիքն առած տղամարդ լիներ: Հիշում եմ, որ երբ պատերազմի օրերին լսում էր «հողերը տալու» մասին, հունից դուրս էր գալիս. «Գիտե՞ք, թե այդ հողի համար ինչ տղերք են իրենց կյանքը տվել, ինչ տղերքի արյուն է թափվել, մենք այդքան բան արեցինք, որ այդ հողը տա՞ն»»: Եկավ 2021 թ.-ի հունվարը: Ռադիկը ծառայում էր «Մարտունի 3»-ում: «Դիրքում տղաների հետ նոր տարի էր նշել, ամեն ինչ լավ էր: Առհասարակ, տղաները պատմում էին, որ երբ տրամադրություն չէին ունենում, իրենց մի տեսակ սաստում էր՝ ձեզ ուժեղ պահեք, ձիգ պահեք: Իսկ հետո եկավ հունվարի 11-ը: Ամբողջ օրը զանգահարեցի, բայց տղաս զանգերիս չպատասխանեց: Երեկոյան 8-9-ի կողմերը զանգահարեց, ասաց, որ ինժեներական աշխատանքներ են կատարել, կապ չկար:
Ձայնը խռպոտ էր՝ ոնց որ թե մրսել եմ: Ես էլ ասացի՝ խոսիր հրամանատարիդ հետ, թող քեզ վաղը չուղարկեն ինժեներական աշխատանքների: Հետո ճաշարան էր գնացել, վերադարձավ, նորից զանգահարեց, խոսեցինք ու իրար հրաժեշտ տվեցինք: Հաջորդ առավոտյան զանգահարեցի: Ռադիկս ասաց, որ գիշերն իրեն վատ է զգացել, հրամանատարն ուղարկել է բուժկետ: Ճնշումն էր ցածր եղել, սրտի աշխատանքն էին ստուգել, հանգստացնող կաթիլներ տվել, ուղարկել վաշտ: Նորից իրեն վատ էր զգացել, դիմել բժշկին, նա էլ սիստեմա էր միացրել: Խոսեցի իր հետ, ասաց՝ մա՛մ, ուզում եմ մի քիչ քնեմ, կզարթնեմ ու կզանգեմ: Երևի մեկ ժամ անցավ, չդիմացա, սկսեցի զանգել, զանգերս անպատասխան էին մնում: Ի վերջո, պատասխանեց, ձայնը խռպոտ էր՝ մա՛մ, հետո կզանգեմ: Դրանից հետո տղայիս տեղափոխել են հոսպիտալ, այնտեղից՝ Ստեփանակերտի հանրապետական հիվանդանոց: Այնտեղից պատասխանեց իմ զանգին, խեղդվում էր, չէր կարողանում խոսել:
Բուժքույրն ասաց, որ տեղափոխում են Հայաստան: Հասանք Վայք, երբ ամուսնուս զանգահարեցին ու ասացին, որ տղաս էլ չկա: Ինձ ասաց, որ պակաս թղթեր կան, չենք կարողանա սահմանն անցնել, եկանք տուն: Ու դրանով ամեն ինչ վերջացավ՝ հունվարի 12-ին ժամը վեց անց կես: Թե ինչ տեղի ունեցավ, չկարողացանք պարզել»: Տիկին Կարինեն չի կարողանում բառերով նկարագրել, թե որքան ցավոտ է, որ որդին 44 օր անցնելով պատերազմի բոլոր փորձությունների միջով, մահացավ իր համար անհասկանալի պատճառով: «Եթե պատերազմի ժամանակ զոհվեր, գուցե զգացողություններս այլ լինեին, կմտածեի՝ նա էլ մյուս տղաների հետ անմահացավ, բայց այդքան պայքարից հետո այսպե՞ս»: Ապրելու ուժի մասին: «Ռադիկիցս հետո կրտսեր որդիս՝ Ալեքսս ուժ տվեց ապրելու: Սկզբում շատ դժվար էր, միակ միտքս Ռադիկիս հասնելն էր, բայց կրտսեր որդիս սթափեցրեց, որ հանուն իրեն պիտի ապրեմ»: Հ. Գ. – Ռադիկ Թաթոսյանը հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով: Պատերազմից հետո՝ դեռևս կենդանության օրոք ստացված պատվոգիրը Ռադիկի ընտանիքին հասել է նրա մահվանից հետո: Հուղարկավորված է Մարտունու տարածաշրջանի հայրենի Գեղհովիտ գյուղում:
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Բաց մի թողեք
Նոյեմբերի 14-ի աստղագուշակ․ Կկարողանաք խուսափել լուրջ խնդիրներից, եթե զգուշավորություն ցուցաբերեք
Ապաշրջափակում չի լինելու․ Հրանտ Բագրատյան. «Ա1+
54 երկիր դեմ էր, Հայաստանը՝ կողմ ու համահեղինակ