Իսրայելը բարեխոս կլինի ԱՄՆ-ի ու Ադրբեջանի միջև

Ռուսաստանի էներգետիկայի նախարար Սերգեյ Ցիվիլևն ընդունել է Մոսկվայում Ադրբեջանի դեսպան Ռահման Մուստաֆաևին:

Այդ մասին հայտնում են ադրբեջանական լրատվամիջոցները՝ հղելով ռուսական կողմի տարածած պաշտոնական հաղորդագրությանը, ըստ որի՝ քննարկվել է էներգետիկ ոլորտում երկու երկրների համագործակցությունը՝ ներառյալ Ադրբեջանի տարածքով Ռուսաստան-Իրան գազատարի նախագիծը:

Այդ մասին առաջին անգամ հայտարարվել է Ռուսաստանի և Իրանի նախագահների բանակցություններից հետո, երբ Սերգեյ Ցիվիլևը հայտարարել է, որ գազատարի երթուղին համաձայնեցված է, մնում է քննարկել «կոմերցիոն հարցերը»:

Այդ առթիվ ադրբեջանական կողմը որևէ մեկնաբանության չի արել: Ընդ որում՝ Ցիվիլև-Մուստաֆաև հանդիպման մասին Ադրբեջանի արտաքին գործերի նախարարությունը դեռևս տեղեկություն չի տարածել:

Ռուսաստանից Իրան գազի արտահանման ծավալների մասին տեղեկությունները գրեթե ֆանտաստիկ են՝ տարեկան մոտ հարյուր միլիարդ խորանարդ մետր: Փորձագետների գնահատմամբ՝ այդ նպատակն իրականացնելու համար Ռուսաստանը մտադիր է գործարկել երկու՝ Ղազախստան-Թուրքմենստան-Իրան և Ադրբեջան-Իրան խողովակաշար:

Ադրբեջանական աղբյուրները նշում են, որ Ռուսաստան-Ադրբեջան-Իրան մի խողովակաշար կառուցվել է դեռևս խորհրդային տարիներին, բայց այն մեծ թողունակություն չունի: Ըստ ռուսաստանյան մամուլի՝ նախնական փուլում Ռուսաստանն Ադրբեջանի տարածքով Իրան կարտահանի տարեկան երկուսից մինչև հինգ միլիարդ խորանարդ մետր գազ:

Բայց այս դեպքում խնդիրը ոչ այնքան տեխնիկական կամ նույնիսկ կոմերցիոն, որքան քաղաքական է: Մոտ երկու շաբաթ առաջ Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը վավերացրել է «Հյուսիս-հարավ» միջազգային տրանսպորտային միջանցքի գործարկման մասին ռուս-ադրբեջանական միջգերատեսչական համաձայնագիրը: Խոսքն իրականում Ռուսաստան-Իրան ապրանքաշրջանառության տրանզիտի ապահովման մասին է:

Այժմ Մոսկվան հրապարակայնացնում է, որ Ռուսաստան-Իրան գազատարի երթուղին Բաքվի հետ լիովին համաձայնեցված է: Այս դեպքում էական չէ՝ այն կգործի արդեն այս տարի՞, կօգտագործվի խորհրդային շրջանի ենթակառուցվածքը, թե՞ կկառուցվի նորը: Հիմնորոշիչ է այն, որ Ռուսաստանը, ինչպես էներգետիկայի նախարար Ցիվիլևն է ասել՝ «թանկ է գնահատում Ադրբեջանի հետ բարեկամական հարաբերությունները»:

Դիվանագիտական ոճից, եթե ասվածը փոխադրենք «առօրյա-խոսակցականի», ապա կստացվի, որ Ռուսաստանն Ադրբեջանին ստիպում է մնալ 2022 թվականի փետրվարի 22-ի հռչակագրով ստանձնած պարտավորությունների սահմաններում:

Ամենևին էլ պատահական չէ, որ ՌԴ էներգետիկայի նախարար Ցիվիլևն Ադրբեջանի դեսպանին ընդունել է Պուտին-Ալիև ռազմավարական-դաշնակցային գործընկերության մասին հռչակագրի ստորագրման երրորդ տարեդարձի օրը՝ փետրվարի 22-ին:

Ալիևի համար ստեղծվում է շատ անհարմար վիճակ: Մարդատար օդանավի աղետից հետո նա Ռուսաստանի հասցեին մի քանի շատ կոշտ հայտարարություն է արել, «Ռոսոտրուդնիչեստվո» գործակալությանը մեղադրել Բաքվում լրտեսությամբ զբաղվելու մեջ:

Այդ կեցվածքը և քարոզչությունը բացահայտել են Ռուսաստանի նկատմամբ ադրբեջանական հանրության իրական վերաբերմունքը, որ ամենևին էլ «դարավոր բարեկամության» մասին չէ:

Քաղաքական ի՞նչ հաշվարկով է դա տեղի ունեցել: Եթե Ալիևը «ձիով քայլ է կատարել«, որպեսզի Ռուսաստանից հավելյալ շահ քաղի, ապա Մոսկվայի պաշտոնական դիրքորոշումը գոնե Ցիվիլև-Մուստաֆաև հանդիպման առումով տրամագծորեն հակառակն է. դեսպանին պարզապես կանչել են էներգետիկայի նախարարություն և իրազեկել, որ Ադրբեջանի տարածքով Իրան գազի արտահանման ծրագիրը վերջնական և անփոփոխելի է:

Ալիևը կհակադարձի՞ Պուտինի թելադրանքին: Արտաքին քաղաքական հարցերով նրա օգնական Հաջիևը մի քանի օր առաջ Երուսաղեմում ընդունելության է եղել Իսրայելի վարչապետի մոտ: Փորձագիտական գնահատմամբ՝ Ալիևը փորձում է Նաթանյահուի և ԱՄՆ-ում հրեական լոբբիստական կառույցների օգնությամբ Դոնալդ Թրամփի «աչքը մտնել»:

Իսրայելի թիվ մեկ թիրախն Իրանն է: Եթե Ալիևն ապահովում է ռուս-իրանական ռազմավարական համագործակցության տրանզիտը, ապա Նաթանյահուն հանուն ինչի՞ պիտի ԱՄՆ նախագահի մոտ նրա բարեխոսը լինի: