Փաշինյանի հրաժարականի՞, թե՞ ԼՂ ընտրված ներկայացուցիչների միջազգայնորեն ճանաչված մանդատի պահպանման հարց

Արցախի Ազգային ժողովի պատգամավորները պատրաստվում են Սամվել Շահրամանյանին նախագահ վերընտրել: Նրա լիազորությունների ժամկետն ավարտվում է մայիսի 21-ին. հինգ տարի առաջ այդ օրն է Արայիկ Հարությունյանը երդմամբ ստանձնել նախագահի պաշտոնը:

Շահրամանյանի վերընտրության մասին տեղեկությանը ֆեյսբուքյան օգտատերն արձագանքել է այսպես. «Իսկ պատգամավորներին ո՞վ է ընտրում»: Նա, ինչպես ասում են, ճիշտ նշանակետին է խփում և բացահայտում իրավական «ականը», որ Արցախի պետականության հիմքում դրվել է 2017 թվականի սահմանադրական աճպարարությամբ:

Բանն այն է, որ նույն օրն սպառվում է նաև Ազգային ժողովի լիազորությունների ժամկետը, որովհետև սահմանադրությամբ նախագահի և խորհրդարանի ընտրություններն անցնում են նույն օրը:

Ո՞վ է այդ «նոու-հաուի» հեղինակը, այլևս անիմաստ է քննարկել, բայց չենք կարող չնկատել, որ տարածաշրջանի միակ երկիրը, որ նախագահի և խորհրդարանի ընտրությունները համատեղել է և մեկի լիազորությունները պայմանավորել մյուսի լեգիտիմությամբ, Թուրքիան է, որտեղ նախագահի հրաժարականը հանգեցնում է Ազգային մեծ ժողովի լուծարման, իսկ եթե խորհրդարանում պատգամավորական երեսուն մանդատ մնում է թափուր, ապա նշանակվում են նախագահի և խորհրդարանի արտահերթ ընտրություններ:

Արցախում, իհարկե, շրջափակված իրավիճակում խորհրդարանը սահմանադրական փոփոխություն է կատարել և իրեն լիազորել նախագահի հրաժարականի դեպքում նոր նախագահի ընտրության իրավունքով: Բայց սպառվել է նաև այդ հնարավորությունը, քանի որ Ազգային ժողովն էլ սպառում է առաջնային մանդատը:

Անցյալ շաբաթ «Ազատություն» ռադիոկայանին տված հարցազրույցում ԱԺ «Արդարություն» խմբակցության պատգամավոր Մետաքսե Հակոբյանը ռացիոնալ միտք է արտահայտել: Նա արդարացիորեն փաստել է, որ միջազգային հանրությունը ճանաչում է Լեռնային Ղարաբաղի ընտրված ներկայացուցիչների մանդատը:

Այո՛, քանի դեռ ԵԱՀԿ Մինսկի խումբը դե-յուրե գործում է, ուժի մեջ է Լեռնային Ղարաբաղի ընտրված ներկայացուցիչների շահագրգիռ մասնակցությամբ Մինսկի խորհրդաժողով հրավիրելու և ԼՂ կարգավիճակը սահմանելու որոշումը:

Ըստ այդմ՝ Լեռնային Ղարաբաղի ընտրված ներկայացուցիչների մանդատը չի սպառվել և միջազգային իրավունքի տեսակետից ավելի բարձր է, քան Արցախի Ազգային ժողովի պատգամավորի և խորհրդարանի կողմից ընտրված նախագահի մանդատը:

Խնդիրն այն է, թե քաղաքական ի՞նչ խմորումներ են հասունանում Ստեփանակերտի վերնախավի ներսում, նրա և Հայաստանի ինստիտուցիոնալ ընդդիմության հետ հարաբերություններում: Այսինքն՝ Ազատության հրապարակի «վրանապետությամբ» կամ Նաիրի Զարյան 17/1-ի «ներկայացուցչապետությամբ» ի՞նչ հարց է լուծվում Ստեփանակերտի վերնախավն իր կազմակերպվածության պահպանմամբ սպասարկում է Նիկոլ Փաշինյանի հրաժարականի՞, թե՞ ԼՂ ընտրված ներկայացուցիչների միջազգայնորեն ճանաչված մանդատի պահպանման հարց:

Նիկոլ Փաշինյանը, թերևս, ճիշտ է, երբ ասում է, որ Հայաստանում ղարաբաղյան շարժում չի լինելու: Միջազգայնորեն ճանաչված երկիրը չի կարող միջազգայնորեն ճանաչված մեկ այլ երկրի ներքին կազմակերպվածությանը վերաբերող քաղաքականություն վարել:

Բայց Նիկոլ Փաշինյանի կամ նրա հաջորդի կառավարությունը ոչ մի իրավասություն չունի խոչընդոտելու ԼՂ ընտրված ներկայացուցիչների մանդատը պահպանելու՝ Արցախից բռնատեղահանված հարյուր հիսուն հազար մարդու իրավունքի իրացմանը:

Սա, անկասկած, չափազանց դելիկատ հարց է, որ պահանջում է բռնատեղահանված բնակչության ներկայացուցիչների և Հայաստանի կառավարության լուրջ կոմունիկացիա: Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության օրինական շահերի ակտուալացումը չի նշանակում Ադրբեջանի տարածքային ամբողջականության և իքնիշխանության ոտնահարում կամ խախտում:

Բայց Ստեփանակերտի ներկայիս վերնախավը պատրա՞ստ է ձևակերպել և միջազգային կառույցներին, առաջին հերթին՝ ԵԱՀԿ գլխավոր քարտուղարին ներկայացնել իրավա-քաղաքական նման մոտեցում: Հարցերի հարցը դա է, Արցախի նախագահ են ընտրում, որ ի՞նչ անի: Պաշտպանի ԵԱՀԿ կողմից ԼՂ ընտրված ներկայացուցչի մանդա՞տը, թե՞ միանա «սրբազան շարժմանը»։