«Առաքելական եկեղեցու թեման» նորից ակտիվացել է։ Նորից շրջանառվում են կաթողիկոս փոխելու, վեհարանը գրավելու հարցեր։ Իշխանությունների համար մեծագույն եւ աններելի սխալ է վեհարանը գրավելու կամ կաթողիկոս փոխելու ցանկացած ձգտում։
Ի սկզբանե արձանագրենք՝ ո՛չ կաթողիկոսն է մեր աչքի լույսը, ո՛չ Առաքելական եկեղեցու ներկայիս վերնախավը։ Սակայն կա մի բան, որն անհաղթահարելի պատնեշ է, եւ որտեղ յուրաքանչյուրի ոտքը քարին է առնելու։
Եկեղեցու հարցերը լուծվում են Եկեղեցում՝ դարերով ձեւավորված ավանդույթների, պատմական նախադեպերի հիման վրա։ Հարցը, ընդ որում, միայն «Կանոնագիրք Հայոցը» վկայակոչելը չէ։
Դարերով ձեւավորված ավանդույթների եւ պատմության ընթացքում ձեւավորված նախադեպերի մասին որպեսզի ավելի լավ պատկերացում ունենանք, դրա ժամանակակից ամենալավ օրինակը բրիտանական միապետությունն է, թերեւս, որտեղ միապետական ընտանիքին կամ միապետական համակարգին վերաբերող հարցերը կարգավորվում են նույն սկզբունքներով։
Կոնկրետ դրվագներով ներկայացնենք. իշխանությունը կարող է թեկուզ հենց այսօր գրավել վեհարանը։ Վեհարանը, հիշեցնենք, ընդամենը Ամենայն հայոց կաթողիկոսի նստավայրն է ու կեցավայրը։ Այն սրբավայր չէ, այլ պարզապես եկեղեցական իշխանության խորհրդանշական վայր, որտեղ ապրում է Եկեղեցու առաջնորդը։
Ընդ որում, պատմության մեջ տասնյակ դեպքեր են եղել, երբ Հայաստանյայց առաքելական եկեղեցու վեհարանները փոխվել են՝ կաթողիկոսների՝ վայրից վայր տեղափոխվելուն զուգընթաց։ Այսինքն՝ վեհարանը գրավելով՝ Հայաստանի իշխանությունները որեւէ հարց չեն կարող լուծել։
Ընդամենը ժամանակի, պատմության եւ սեփական ժողովրդի առաջ են անպատվաբեր այս քայլով հիշվելու ապագայում եւ ոչ ավելին: Պատմության մեջ մնալու են որպես վեհարան զավթողներ։ Ի դեպ, եթե ճիշտ ենք հիշում, ապա Սբ Էջմիածնի վանքի ներկայիս վեհարանը ժամանակին եղել է նույնիսկ զինվորական հոսպիտալ եւ միայն Վազգեն 1-ինի՝ կաթողիկոս կարգվելուց հետո կամ Գեւորգ 6-րդ կաթողիկոսի գահակալության վերջերում է վերադարձվել Եկեղեցուն՝ այն ժամանակվա սովետական իշխանությունների կողմից։
Նույնը եւ կաթողիկոս փոխելու հարցը Հայաստանի որեւէ քաղաքական իշխանության տիրույթում չէ։ Նույնիսկ եթե եկեղեցական օրենքների, պատմության նախադեպերի կամ ավանդույթների մեջ էլ չխորանանք, շատ պարզ է պատճառը․ կաթողիկոսը Հայաստանի Հանրապետության քաղաքական իշխանությանը ենթակա չէ։
Այն համահայկական նշանակություն ունի, եւ Հայաստանի ժողովուրդը չէ, որ միայն որոշում է կաթողիկոսի պիտանելիության հարցը։ Աշխարհասփյուռ հայությունը՝ Ամերիկայից մինչեւ Ռուսաստան, Սկանդինավիայից մինչեւ Հարավ-Աֆրիկյան հանրապետություն, որոշողն է այդ հարցի, այն էլ՝ ընդունված ժողովրդական ձեւով։
Հայաստանի ժողովուրդը, անշուշտ, անուղղակիորեն մասնակցում է կաթողիկոսի ընտրությանը` Հայաստանում գործող եկեղեցական թեմերի միջոցով, պատգամավորներ ուղարկելով ժողովին, սակայն Հայաստանի 2,9 միլիոն բնակչությունը 10-12 միլիոն հայության միայն մի մասն է կազմում, ընդ որում՝ ոչ մեծամասնությունը։ Սա եւս պետք է հաշվի առնել։
Նույնիսկ եթե Հայաստանի գործող իշխանությունը, օրինակ, իր սրտի որեւէ հոգեւորականի «նշանակի» կաթողիկոս կամ տեղապահ, միեւնույն է, եկեղեցական օրենքներով նա ավելին չէ, քան «հակաթող կաթողիկոսը» կամ «հակաթող կաթողիկոսական տեղապահը»։
Իսկ Առաքելական եկեղեցու պատմության մեջ նման բաները բազմաթիվ անգամներ են ի հայտ եկել ու հանգել։
Բաց մի թողեք
Բոլորը մի կողմ պետք է դնեն իրենց տարաձայնությունները և կարողանան գոնե այս ազգի նկարագիրը պահպանել
Կաթողիկոսի դեմ քրեական հետապնդում հարուցելն անօրինական է․ Փաստաբան
Իմ ազատ կամքով մասնակցել եմ գրեթե բոլոր հասարակացունց հանրահավաքներին ու ցույցերին. Հայր Ասողիկ