Էրդողանը «համոզված է, որ «հաղթանակը» տոնում են թուրքախոս բոլոր երկրները»

Բաքվի «հաղթանակի զորահանդեսին» Թուրքիայի նախագահ Ռեջեփ Թայիփ Էրդողանն ասել է, թե «համոզված է, որ «հաղթանակը» տոնում են թուրքախոս բոլոր երկրները»:

Տպավորություն է, որ նոյեմբերի 8-ի արարողությունները ծրագրված էին այնպես, որ Բաքվում պետք է կայանար «թուրքական աշխարհ»-Պակիստան ռազմա-քաղաքական դաշնակցության «միջազգային շնորհանդես», բայց ստացվել է՝ ինչպես միշտ: Ալիևի կողքին կանգնած էին միայն Թուրքիայի նախագահը և Պակիստանի վարչապետը:

Մեկ օր առաջ Կենտրոնական Ասիայի թուրքախոս պետությունների առաջնորդները հյուրընկալվել են Վաշինգտոնում, որտեղ ի թիվս այլ փաստաթղթերի, ստորագրվել է 5+1 «Մշակութային ժառանգության պահպանման մասին» Հայտարարություն:

Այդ մասին պաշտոնական հաղորդագրություն տարածել է Ղազախստանի արտաքին գործերի նախարարությունը: Ըստ այդմ, կողմերը պայմանավորվել են ազգային թանգարանների միջեւ համագործակցության «կատարելագործման միջոցով հասնել մշակութային արժեքների պահպանման և մշակութային ժառանգության պաշտպանության»:

Կենտրոնական Ասիայի երկրների մշակութային ժառանգությունը բազմաշերտ է: Տարածաշրջանը դարեր շարունակ գտնվել է իրանական ազդեցության տիրույթում, այսօր էլ թուրքական և պարսկական ինքնությունը պահպանվում է:

Միացյալ Նահանգների կողմից Կենտրոնական Ասիայի պատմա-մշակութային ժառանգության պահպանման կարեւորումն, անկասկած, տարածաշրջանում էթնիկ-քաղաքակրթական և ազգային ինքնության մրցակցությունից խուսափելու նպատակ է հետապնդում:

Ակնհայտ է, որ ԱՄՆ-ը Կենտրոնական Ասիայում ոչ միայն քաղաքական և անվտանգային ու տնտեսա-կոմունիկացիոն, այլև քաղաքակրթական միասնական միջավայր ձևավորելու խնդիր է լուծում:

Փորձագետները համարում են, որ Միացյալ Նահանգները «կվերադառնա Աֆղանստան»: ԱՄՆ նախագահը Կենտրոնական Ասիայի առաջնորդների հետ հանդիպումից հետո անոնսավորել է եկող տարի Հնդկաստան այցը: Թրամփը 2026թ. ապրիլին կայցելի նաև Չինաստան:

ԱՄՆ կողմից Կենտրոնական Ասիայի նկատմամբ քաղաքակրթական դոմինանտություն հաստատելու միտումն ակնհայտ է: Առաջնահերթությունն, անշուշտ, տրվում է Ռուսաստանից տարածաշրջանի կախվածության հաղթահարմանը, բայց թուրքական և իրանական ինքնության համակեցության նպատակը, որ արտացոլված է 5+1 Հայտարարությամբ, թույլ է տալիս եզրակացնել, որ Վաշինգտոնը հակակշռում է նաև Թուրքիայի ազդեցությունը:

Թուրքական մամուլն արդեն իսկ ահազանգել է, որ Կենտրոնական Ասիայի առաջնորդների Վաշինգտոն այցի նախօրեին Իսրայելի և Հունաստանի ռազմաօդային ուժերը Միջերկրական ծովի արևելյան հատվածում համատեղ զորավարժություններ են անցկացրել:

Միանալով «Աբրահամյան համաձայնություններին», Ղազախստանը հնարավորություն է ստանում ձեռք բերելու իսրայելական ոչ միայն սպառազինություններ, այլև տեխնոլոգիաներ: Թուրքիան խնդիր է դրել ռազմական տեխնոլոգիաների «բացարձակ ինքնաբավության հասնել և տեխնոլոգիապես գերազանցել Իսրայելին»:

ԱՄՆ-ը և Եվրամիությունը, կարծես, լուծում են Կենտրոնական Ասիայի ներքին ինտեգրացիայի և տարածաշրջանում ռազմա-աշխարհաքաղաքաակն հավասարակշռության հաստատման հարցը:

«Թուրանական բանակի» կոնցեպտը, որ Էրդողանի «անակնկալն» է միջազգային ուժային կենտրոններին, առնվազն Արևմուտքում և Չինաստանում գործուն աջակցության չի արժանանում: