27/07/2024

Իրանի ռազմական հարվածի հետեւանքները, Նաթանյահուն զսպվեց

Միջազգային ամենաքննարկվող թեման շարունակում է մնալ Իրանի հարվածն Իսրայելին: Թեման բնականաբար արդիական է նաեւ Հայաստանի համար, քանի որ առնչվում է անվտանգության այն լայն միջավայրի խնդրին, որում գտնվում է Հայաստանը:

Տագնապալի սպասման գիշերը կարծես թե չունի զանգվածային ծավալում, ինչը էապես կբարձրացներ անվտանգության ռիսկերը Կովկասում: Իրանի հարվածը սահմանափակ էր, եւ կարծես թե բոլոր հիմնական կողմերը արձանագրելով իրավիճակը կանգնեցին որոշակի կետում:

Ինչպիսին են Իրանի ռազմական հարվածի հետեւանքները, ստույգ հայտնի չէ: Անկասկած է, որ չնայած ՀՕՊ համակարգերը որսացել են մի քանի հարյուր անօդաչուի եւ հրթիռի զգալի մասը, այդուհանդերձ որոշ հրթիռներ անցել են այսպես կոչված «Երկաթե գմբեթն» ու հարվածել տարբեր օբյեկտների, ինչի մասին են վկայում նաեւ տարածված տեսանյութերը:

Քաղաքական հետեւանքի առումով, ամենամեծ հարվածը թերեւս ստացավ Իսրայելի վարչապետ Նաթանյահուն: Նաթանյահուն, որը ձգտում է Գազայում արյունալի «ճահճից» դուրս գալ ռեգիոնալ մեծ պատերազմ հրահրելով, այդ պատերազմի մեջ Իրանին ներքաշելով, առնվազն հերթական փորձով չհասավ նպատակին:

Իսկ փորձն ակնառու էր, քանի որ Իսրայելը գործեց ոչ թե այսպես ասած պրոքսի կամ դիվերսիոն ոճով, այլ ուղիղ հարված հասցրեց Իրանի հյուպատոսարանին, այլ կերպ ասած՝ Իրանի սուվերեն տարածքին:

Բայց, Թեհրանը դրան արձագանքեց իրեն բնորոշ սառնասրտությամբ եւ հաշվարկով, մանրամասն կառուցելով պատասխան հարվածը նախ դիվանագիտա-քաղաքական հարթության վրա, հետո միայն հասցնելով այն ռազմական գործիքով: Ընդ որում, անկասկած է թերեւս այն, որ կիրառված գործիքը ըստ էության դեռ կարիք է ունենալու մասնագիտական լուրջ ուսումնասիրության, եթե իհարկե լինի բավարար տեղեկատվություն:

Որովհետեւ, կան ոչ պաշտոնական տվյալներ, որ Իրանը փորձարկել է բալիստիկ հրթիռներ՝ նորարար տեխնոլոգիաներով: Եվ կան կասկածներ, որ հենց դրանք են անորսալի եղել իսրայելական եւ արեւմտյան ՀՕՊ համակարգերի համար: ԱՄՆ նախագահ Ջո Բայդենը Իրանի հարվածից հետո Նաթանյահուի հետ հեռախոսազրույցում նրան հորդորել է ձեռնպահ մնալ պատասխան գործողություններից:

ԱՄՆ հայտարարել է, որ Իսրայելը ամբողջապես դիմակայել է հարվածին: Սա իհարկե պատասխանից ձեռնպահ մնալու հորդորի տեղեկատվական սպասարկման մաս է: ռեգիոնալ մեծ պատերազմ թույլ չտալու հարցում ներկայումս համընկնում է ԱՄՆ ու Իրանի շահը, մի շարք պատճառներով:

Իհարկե Նաթանյահուն հեշտ հանձնվողներից չի լինելու եւ քանի դեռ Իսրայելի ղեկին նրա կառավարությունն է, Թել Ավիվը թերեւս շարունակելու է Իրանին մեծ ու բաց կոնֆլիկտի մեջ ներքաշելու փորձերը: Մյուս կողմից սակայն, Իրանի հարվածի «լայն համայնապատկերից» դուրս, Նաթանյահուն թերեւս այն եզակիներից է, որ ըստ ամենայնի առավել հանգամանալից է տիրապետում իրանյան հարվածի ռազմական էությանը, մասնավորապես դրա անորսալիության բաղադրիչին եւ դրա հնարավոր ներուժին:

Այդ տեսանկյունից, չնայած առերեւույթ «համեստությանը», Իրանի ռազմական գործողությունը թերեւս ռազմա-քաղաքական էլիտաների մակարդակում ամրապնդել է Թեհրանի դերակատարումը: Սա գործնականում կարող է օգտակար հանգամանք լինել նաեւ Հայաստանի համար: