Ոչ թե ԼՂ խնդրի, այլ՝ տարածաշրջանային կարգավորման սկզբունք

ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահների կողմից ԼՂ կարգավորման մադրիդյան սկզբունքները Հայաստանին եւ Ադրբեջանին ներկայացնելուց գրեթե մեկ տարի անց, 2008թ. նոյեմբերի 2 –ին ՌԴ նախագահ Մեդվեդեւը Հայաստանի եւ Ադրբեջանի առաջնորդներին հրավիրել է Մոսկվա:

Բանակցությունների արդյունքում կողմերը ստորագրել են «Մայենդորֆյան հռչակագիր» անունն ստացած եռակողմ փաստաթուղթ, որ բաղկացած է հինգ կետից:

Հռչակագրի վերլուծությունից պարզ է դառնում, որ կողմերը Լեռնային Ղարաբաղի խնդիր չեն ճանաչում, կա ղարաբաղյան հակամարտություն, որ խոչընդոտում է Հարավային Կովկասում կայուն եւ անվտանգ դրության հաստատմանը, տարածաշրջանում համակողմանի հակագործակցությանը եւ տնտեսական զարգացմանը, եւ այն պետք է կարգավորվի միջազգային իրավունքի նորմերի եւ սկզբունքների եւ այդ շրջանակներում ընդունված որոշումների եւ փաստաթղթերի հիմքով:

Ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ այլ որոշում, քան ՄԱԿ-ի ԱԽ չորս բանաձեւերն են, գոյություն չունի:

Կողմերը հաստատում են ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի միջնորդության շարունակման կարեւոր նշանակությունը՝ հաշվի առնելով կողմերի հետ 2007թ. նոյեմբերի 29-ի նրանց հանդիպումը եւ քաղաքական կարգավորման հիմնական սկզբունքների մշակման նպատակով հետագա քննարկումները:

Փաստացի արձանագրվում է, որ մադրիդյան սկզբունքները «դատավճիռ» չեն, այլ պետք է համաձայնեցվեն հետագա քննարկումներում, ինչի մասին Հայաստանի եւ Ադրբեջանի նախագահներն արտգործնախարարներին հանձնարարական են տալիս:

Մայենդորֆյան հռչակագիրը ստորագրվել է ռուս-վրացական պատերազմից երեք ամիս անց, երբ ԵԱՀԿ Մինսկի խմբի համանախագահ երկրների միջեւ աշխարհաքաղաքական հակասություններն արդեն բացահայտված էին: Խիստ ուշագրավ է, որ ռուս-վրացական պատերազմին նախորդել է ՌԴ նախագահ Մեդվեդեւի Բաքու այցը:

Մայենդորֆյան հռչակագրի որոշակի «ապակոդավորումը» սկզբունքային է. այդ փուլում հայ-ադրբեջանական բանակցությունների մոդերացիան Արեւմուտքից անցել է Ռուսաստանին: Գուցե դա ԱՄՆ-Ռուսաստան-Ֆրանսիա անդրկուլիսային պայմանավորվածությամբ էր, գուցե՝ Մոսկվայի «ագրեսիվ» նախաձեռնությամբ՝ դժվար է պարզել: Բայց որ Մայենդորֆում սահմանվել է ոչ թե ԼՂ խնդրի, այլ՝ տարածաշրջանային կարգավորման սկզբունք՝ արձանագրված իրողություն է:

Այսինքն, գերակա է ճանաչվել Հարավային Կովկասի աշխարհաքաղաքական պոտենցիալի բացումը, Հայաստանն ընդունել է, որ կա դրան խոչընդոտող ղարաբաղյան հակամարտություն: Մեթոդաբանական առումով ոչ թե հարավ-կովկասյան կայունությունը, համագործակցությունը, փոխվստահություն են գնահատվել ԼՂ խնդրի կարգավորման նախապայման, այլ փաստացի դրվել է ղարաբաղյան հակամարտության կարգավորման միջոցով Հարավային Կովկասի աշխարհաքաղաքական ստատուս-քվոն սահմանելու խնդիր:

Ուժերի հարաբերակցության առումով, բնականաբար, այդ առաջնահերթությունն Ադրբեջանին լիովին բավարարում էր: Մանավանդ որ քաղաքական կարգավորման հիմք էին ճանաչվում ղարաբաղյան հակամարտության վերաբերյալ միջազգային իրավունքի նորմերի եւ սկզբունքների շրջանակներում ընդունված որոշումները, իսկ կարգավորման միջազգայնորեն համաձայնեցված հայեցակարգը մեկն էր՝ ԼՂ շուրջ տարածքների առանց նախապայմանների վերադարձ, իսկ երկրորդ փուլում՝ կարգավիճակի ճշտորոշում: