13/10/2024

Թեհրանը բարձրաձայնում է տնտեսական նշանակությամբ ձեւավորվող հարթակի «անվտանգության զուգահեռի» օրակարգը

Իրանի ազգային անվտանգության խորհրդի քարտուղարը Ռուսաստանում տեղի ունեցող ԲՐԻԿՍ երկրների անվտանգության կառույցների բարձր ներկայացուցիչների հանդիպմանը առաջարկել է ստեղծել ԲՐԻԿՍ անվտանգության հարթակ՝ «Անվտանգության հարցերով ԲՐԻԿՍ հանձննաժողով»:

Ըստ էության, Թեհրանը բարձրաձայնում է տնտեսական նշանակությամբ ձեւավորվող հարթակի «անվտանգության զուգահեռի» օրակարգը: Հարց, որի մասին ինքս խոսել եմ դեռեւս մեկ-երկու տարի առաջ, երբ ձեւավորվում էր ԲՐԻԿՍ ընդլայնման միտումը: Ընթերցողի հետ խոսել եմ այն մասին, որ համաշխարհային տնտեսական հարթակները ըստ էության որպես կանոն ուղեկցվում են անվտանգության մեխանիզմներով:

Դա խոշոր հաշվով որոշակի օրինաչափություն է, եթե նույնիսկ տարբեր դեպքերում կարող է այդ օրինաչափությունը ունենալ պայմանականնություններ կամ հարաբերականություն: Եթե տնտեսական կազմավորումները չեն ուղեկցվում զուգահեռ անվտանգային դիսկուրսով եւ մեխանիզմների մշակումով, ապա այդ պարագայում դրանք պարզապես ժամանակի ընթացքում տարալուծվելու են այլ պրոցեսներում:

ԲՐԻԿՍ պարագայում սակայն գոնե առայժմ միտումները ոչ թե տարալուծման, այլ կազմի եւ օրակարգի ընդլայնման տրամաբանության մեջ են եւ ըստ էության այդ ֆոնին հնչում է անվտանգային օրակարգի առաջին ազդակը՝ Թեհրանի ԱԱԽ քարտուղարի շուրթերով: Իհարկե ասել, որ այդ առաջարկը արժանանալու է միարժեք գնահատականի եւ հավանության, կլինի միամտություն:

Ավելին, ոչ միայն փաստ չէ, որ ԲՐԻԿՍ անդամ երկրները ունեն ընդհանուր պատկերացում անգամ անվտանգության փիլիսոփայական, կոնցեպտռուալ մակարդակում, այլ նրանցից շատերի պատկերացումները ունեն էական տարբերություններ, եւ որոշ պարագաներում անգամ մրցակցային տարբերություններ: Մեծ հաշվով, անվտանգության տիրույթում ԲՐԻԿՍ ընդհանրությունը թերեւս գերազանցապես սահմանափակվում է բազմաբեվեռ աշխարհակարգի, հետեւաբար անվտանգության բազմաբեվեռ կարգի տրամաբանության համադրելիությամբ:

Սակայն, տվյալ պարագայում էականն այն է, որ Թեհրանը փաստորեն բացում է խոսակցությունը: Պետք է հասկանալ, արդյո՞ք համաձայնեցված՝ բոլոր անդամների, կամ անդամներից մի մասի հետ: Համենայն դեպս, իրանցի պաշտոնյան Ռուսաստանում բացի Շոյգուից ու Պուտինից, հանդիպել է նաեւ ԲՐԻԿՍ հավաքին մասնակցող Չինաստանի արտգործնախարարի հետ:

Ըստ էության, Իրանի առաջարկը հենց այն մասին է, որ անվտանգության բաղադրիչը դառնա ԲՐԻԿՍ օրակարգում այսպես ասած ինստիտուցիոնալացված հարց, այսինքն ձեւավորվի կառույց, մեխանիզմ, որտեղ այդ հարցը կլինի մշտական ռեժիմում:

Ինչպես նաև կանխատեսել էինք, ԲՐԻԿՍ-ի երկրների անվտանգության պատասխանատուների Պետերբուրգյան հանդիպմանը Ռուսաստանի նախագահ Պուտինի մասնակցությունը վկայում է, որ նա այնտեղ շատ կարևոր անելիքներ ունի:

ՌԻԱ-Նովոստին հայտնում է, որ Պուտինը հանդիպում է ունեցել ազգային անվտանգության հարցերով Հնդկաստանի վարչապետի գլխավոր խորհրդական Դովալի հետ:

Հանդիպման բաց մասում վերջինս ասել է, որ վարչապետ Մոդին ցանկացել է, որ ինքը մեկնի Սանկտ-Պետերբուրգ և Ռուսաստանի նախագահին անձամբ պատմի Հնդկաստանի վարչապետի և Ուկրաինայի նախագահի բանակցությունների մասին:

«Դա փակ ձևաչափ էր, ես վարչապետի հետ էի»,— ասել է Դովալը և խոստացել, որ Ռուսաստանի նախագահին կտեղեկացնի բանակցությունների բոլոր մանրամասներին:

Միայն այն փաստը, որ Ռուսաստանի նախագահը Հնդկաստանի վարչապետի հատուկ բանագնացին ոչ թե Կրեմլում կամ մերձմոսկովյան նստավայրում է ընդունել, այլ նրա հետ հանդիպելու համար ինքն է մեկնել Սանկտ-Պետերբուրգ, վկայում է, թե Վլադիմիր Պուտինը որքան մեծ կարևորություն է տալիս Մոդի-Զելենսկի բանակցություններին:

Ընդ որում, հարկ է ընդգծել, որ Զելենսկու հետ օգոստոսի 23-ին բանակցություններից երկու օր անց Հնդկաստանի վարչապետը Ռուսաստանի նախագահի հետ հեռախոսազրույց է ունեցել:

Եվ եթե գրեթե մեկ ամիս անց անհրաժեշտություն է առաջացել, որպեսզի նրա հատուկ բանագնացը Վլադիմիր Պուտինին մանրամասնություններ ներկայացնի, ապա կարելի է ենթադրել, որ Պուտին-Մոդի հեռախոսազրույցից հետո Ուկրաինայի հարցում Մոսկվան «դիրքորոշում ճշտելու» կարիք ունի:

Ինչի՞ մասին է խոսքը, որևիցե կոնկրետ կանխատեսում անելը բարդ է: Ուշադրության է արժանի, որ Շվեյցարիայի դաշնային կանցլերի գրասենյակը նախօրեին հայտնել է ուկրաինական կարգավորման երկրորդ «Խաղաղության խորհրդաժողովին» Ռուսաստանի մասնակցության հարցով Կիևի հետ քննարկումների մասին: Նման միջոցառմանը Ռուսաստանին ներգրավելու օգտին նաև Հնդկաստանի վարչապետն է խոսել:

Ուկրաինական ռազմաճակատում իրավիճակը վկայում է, որ զենքի ուժով Կիևին capitul֊յացիա պարտադրելու Կրեմլի նախագիծը մեծ հարցականի տակ է: Տպավորություն է, որ Հնդկաստանը մի ինչ-որ «միջակայքային» տարբերակ է առաջարկում: Եվ վարչապետի հատուկ բանագնացն այն ներկայացնելու է Ռուսաստանի նախագահին: Ըստ երևույթին, Պուտինի պատասխանից է կախված՝ Հնդկաստանի վարչապետը կմասնակցի՞ ԲՐԻԿՍ-ի գագաթաժողովին, թե՞ ոչ: