22/11/2024

Եվրոպայի խորհրդի դիտորդները զեկույց են հրապարակել Հայաստանի բանտերի մասին

Եվրոպայի խորհրդի բանտարկյալների հանդեպ անմարդկային կամ արժանապատվությունը ստորացնող վերաբերմունքի, անհարկի պատիժների եւ կտտանքների դեմ պայքարող կոմիտեն հոկտեմբերի 13-ին ներկայացրել է զեկույց՝ ամփոփելով կոմիտեի պատվիրակության՝ 2023 թվականին Հայաստան կատարած հերթական այցն ու իրականացրած դիտարկումները։

Պատվիրակությունն այցելել է անազատության մեջ գտնվողներին հանդիպել նրանց հետ, լսել խնդիրները։ Ըստ զեկույցի, ոստիկանության կողմից պահման վայրերում պատվիրակությունն արձանագրել է, որ ոստիկանների` ձերբակալվածների հանդեպ վերաբերմունքը նորմալ է, սակայն կան նաեւ դեպքեր, երբ ձերբակալվածների հանդեպ դաժան վերաբերմունք է ցուցաբերվում, հատկապես հարցաքննությունների ժամանակ, որպեսզի այդ ճանապարհով հնարավոր լինի կորզել ցուցմունքներ կամ այլ տեղեկություններ։

Պատվիրակությունն արձանագրել է, որ ընդհանուր առմամբ ընդդեմ դաժան վերաբերմունքի հետ կապված իրավական երաշխիքների հարցում կա դրական տեղաշարժ` 2019 թվականի այցից հետո, ինչը նաեւ Կոմիտեն կապում է Հայաստանում նոր Քրեադատավարական օրենսգրքի ուժի մեջ մտնելու հետ։

Կոմիտեն վերստին հորդորում է հետեւել իր խորհրդատվական ցուցումներին, որոնք արվել են այն բանից հետո, երբ ստուգվել են ոստիկանական մեկուսարաններում պահվող անձանց վնասվածքների առկայությունը։ Ինչ վերաբերում է բանտերին, ապա Կոմիտեն տեղեկություններ չունի բանտերում դատապարտյալների հանդեպ անձնակազմի ունեցած դաժան վերաբերմունքի դրսեւորումների վերաբերյալ։

Կոմիտեն կարծում է, որ բանտերում նվազել է ոչ ֆորմալ հիերարխիայի ազդեցությունը, ինչը նաեւ կապված է այն բանի հետ, որ բանտային ենթամշակույթին հարելը Հայաստանում քրեականացվել է եւ որոշ քրեական հեղինակությունների, որոնք հատկապես չեն ենթարկվել բանտային կանոններին, որոշվել է մեկուսացնել Երեւան-Կենտրոն ՔԿ հիմնարկում։

Սակայն բռնությունը բանտարկյալների միջեւ ամբողջովին արմատախիլ չի արվել՝ հատկապես Նուբարաշենի եւ Արթիկի ՔԿ հիմնարկներում։ Կոմիտեն հորդորում է վճռական քայլեր ձեռնարկել, որպեսզի վերջ դրվի բանտարկյալների շրջանում եղած ոչ ֆորմալ հիերարխիային։

Բանտային պայմանների եւ նյութական վիճակի մասով արձանագրվել է, որ Աբովյան ՔԿ հիմնարկի շարունակական վերանորոգումը դրական գնահատականի է արժանի։ Հատկապես վատ են պայմանները Նուբարաշեն ՔԿ հիմնարկում։

Իսկ Արթիկի եւ Արմավիրի ՔԿ հիմնարկներում պայմանները կարելի է գնահատել միջին։ Իշխանությունները պետք է հատկապես քայլեր ձեռնարկեն, որպեսզի փակվի Նուբարաշենի բանտը, Արթիկի բանտը համալիր վերանորոգման ենթարկվի, իսկ ամենից վատ վիճակում գտնվող խցերի բանտարկյալները պետք է վերաբաշխվեն։ Կենտրոնական բանտային հիվանդանոցի մասով՝ դիտորդներն արձանագրել են, որ պայմանները վատացել են 2019 թվականի այցից հետո։

Հաստատությունը գտնվում է անմխիթար վիճակում, եւ չի համապատասխանում բուժհաստատության չափանիշներին։ Կոմիտեն կոչ է արել Հայաստանի իշխանություններին փակել Կենտրոնական բանտային հիվանդանոցը։ Զեկույցում խոսվում է նաեւ այն քայլերի մասին, որոնք ձեռնարկում են Հայաստանի իշխանությունները բանտային կամ քրեական ենթամշակույթի դեմ պայքարելու համար։