ՀՀ պարտքը սպասարկելու համար տարեկան ծախսվում է 1 տրիլիոն դրամ, որի կեսը տոկոսն է, կեսը՝ մայր գումարը

ՀՀ երկրորդ նախագահ Ռոբերտ Քոչարյանը նախօրեին տված ասուլիսի ժամանակ կանխատեսումներ արեց Հայաստանի տնտեսության ճակատագրի վերաբերյալ, նկատեց նաեւ, որ ռուս-ուկրաինական պատերազմով պայմանավորված՝ ՌԴ-ի նկատմամբ կիրառված պատժամիջոցները հանվելուց հետո Հայաստանի Հանրապետության տնտեսական վիճակը, մեղմ ասած, կվատանա։ ՀՀ նախկին վարչապետ Հրանտ Բագրատյանն այնքան էլ չի կիսում Ռոբերտ Քոչարյանի կարծիքը, նա իր վերլուծությունն ունի։ 

Հրապարակ թերթը գրել է․ «Ես հարյուր տոկոս համաձայն չեմ երկրորդ նախագահի եզրակացությունների հետ։ Մենք կկորցնենք վերաարտահանումը` 10-15 միլիարդ շուկա, եթե ՌԴ-ի վրայից սանկցիաները հանեն», բայց Հայաստանը մեկ այլ առավելություն կստանա. «Ռուսները փոխելու են տնտեսությունը, շինարարության մեծ կարիք են ունենալու, բացվելու է մեզ համար նոր շուկա»։

Ինչպե՞ս պետք է Հայաստանը փոխհատուցի վերաարտահանման կորուստը։ «Շունչ է քաշելու Իրանը, որի հետ այլ խնդիր կա՝ ճամփա չունենք։ 2020-ին Ադրբեջանին հանձնվեց Գորիս-Կապան-Ճակատեն ճանապարհը։ Հալիձորով ճամփան, որ հիմա կա, ճամփա չի, բեռնատարները չեն կարողանում անցնել։ Իրանից 40 տոննա բարձված բեռնատար էր գալիս, հիմա 20-ից ավելի չի լինում։ Իշխանությունը նոր ճամփա չի սարքում, 3-4 անգամ մրցույթ հայտարարեց` չի համարձակվում շինարարություն անել։ Եթե ինձ հարցնեք՝ ամեն ստից բանի համար պետական պարտքը չէի մեծացնի, այլ չինացիների հաշվին կկառուցեի նոր ճանապարհ։ Հալիձորով կգնայինք, բայց ոչ թե ձորով, այլ՝ բարձր կամրջով։ Որտեղ սարերը խանգարում են, թունել ենք փորում»,- ասաց Բագրատյանը։

Նա նշեց, որ այս նախագիծը կա՝ 9 թունելով եւ 17 կամրջով։ Իրանը, ըստ նրա, Հայաստանի կարիքը շատ ունի, եւ այդ ճանապարհով մենք դուրս ենք գալիս արաբական աշխարհ` դառնում Մետաքսի ճանապարհի բաղկացուցիչ մաս։ «Սա չի անում դա, սրանց ուղեղը չի հասնում։ Կարելի է ոչ միայն փոխհատուցել վերաարտահանման կորուստները, այլեւ գերազանցել` ստանալով շատ մեծ շուկա Ռուսաստանում։ Երկրորդը՝ Իրանի հետ կզարգանա: Երրորդը՝ կարող է բացվել աբխազական երկաթգիծը։ Այն իրոք բացվելու վրա է, որովհետեւ Վրաստանը տեսնում է, որ այդ երկաթգիծը չունենալու պատճառով շատ մեծ եկամուտներ է կորցնում։ Վրաստանն էլ Թուրքիայի հետ հարաբերությունները զարգացնելիս մի քիչ կշտացել է, որովհետեւ գործատուների մեծ մասը կա՛մ թուրքեր են, կա՛մ ադրբեջանցիք։ Վրացիներն իրենց մոտ աշխատող են»,-ասաց Բագրատյանը։ Խոսելով Թուրքիայի հետ հարաբերությունների զարգացման մասին՝ նախկին վարչապետը նշեց, որ դեմ չեն Թուրքիայի հետ հարաբերությունները զարգացնելուն` ճանապարհը բացվի, առեւտուր լինի։

Հարցրինք` ի վերջո, որքա՞ն է Հայաստանի պարտքը, էկոնոմիկայի նախարար Գեւորգ Պապոյանը մանիպուլացնող տեսանյութ էր հրապարակել՝ նշելով, որ ստում են, երբ ասում են, թե ՀՀ արտաքին պարտքը 12 միլիարդ է։ Ասում էր, որ դրա կեսն է արտաքին պարտք, եւ շատերը բացահայտեցին նրա սուտը, որ մնացած գումարն էլ ներքին պարտք է, որն էականորեն չի տարբերվում արտաքին պարտքից։ Բագրատյանը շեշտեց՝ Պապոյանին անձամբ է ճանաչում, ասում է՝ նա չի հասկանում ՀՀ պարտքից։

«Մենք ասում ենք՝ ՀՀ պարտքն է աճել, չենք ասում՝ արտաքին կամ ներքին։ ՀՀ պարտքը 12 միլիարդ դոլար է, որի 6 տոկոսը՝ արտաքին, 6-ը՝ ներքին, որը սպասարկելը արտաքինի համեմատ 14 տոկոսով թանկ է։ Ինձ հետաքրքրում է, թե այդ պարտքը սպասարկելու համար տարեկան որքան գումար է ծախսվում»,- ասաց նա։

Բագրատյանը նշեց, որ ՀՀ պարտքը սպասարկելու համար տարեկան ծախսվում է 1 տրիլիոն դրամ, որի կեսը տոկոսն է, կեսը՝ մայր գումարը։

«Սերժ Սարգսյանի կառավարման վերջին տարիներին 100 միլիարդ դրամ էր` 10 անգամ ավելացել է։ Ես չեմ կարծում, որ էկոնոմիկայի նախարարն իր ունեցած գիտելիքներով սա հասկանում է։ Համաշխարհային բանկը չգիտի, որ սրանք 6 միլիարդ դոլար էլ ժողովրդից են վերցրել։ Հայաստանում դուք չեք կարող ներքին պարտքի արժեթուղթ գնել, չկա նման բան։ Եթե խնայողություն ունեք, կարող եք դեպոզիտ դնել բանկում, ուրիշ ոչինչ հնարավոր չի։ ԱՄՆ-ում հնարավոր է պետական արժեթուղթ գնել, Հայաստանում կարող ես գնել, բայց բանկերի միջոցով։ Պետությունն էս փողը տալիս է բանկերին, սրանք պետությունից 7 տոկոսով վերցնում են, 14 տոկոսով ծախում են։ Բանկերում ձեւավորված շահույթն անցած տարի 450 միլիարդ դրամ է` երկու անգամ ավել է, քան ամբողջ տնտեսության շահույթը։ Սա էլ մի չարիք է»,- հավելեց նա։