08/05/2025

Եվրոպական անվտանգության հովանոցը, որ ԱՄՆ ձեռքում է, փակվում է

TOPSHOT - France's President Emmanuel Macron (R) speaks with Germany's newly elected Chancellor Friedrich Merz at the garden of Elysee presidential palace in Paris on May 7, 2025. Merz visits France and Poland on May 7, on a mission to boost ties with the European neighbours in turbulent times. (Photo by Ludovic MARIN / POOL / AFP)

Ֆրանսիան և Գերմանիան անվտանգության ու պաշտպանության համատեղ խորհուրդ են ստեղծում: Կողմերն այդ մասին հայտարարել են Գերմանիայի նորընտիր կանցլեր Ֆրիդրիխ Մերցի Փարիզ այցի ժամանակ:

«Մենք կստեղծենք ֆրանս-գերմանական պաշտպանության և անվտանգության խորհուրդ, որը կհանդիպի պարբերաբար՝ մեր ընդհանուր ռազմավարական մարտահրավերներին օպերատիվ պատասխաններ տալու համար», – հայտարարել է Ֆրանսիայի նախագահ Էմանուել Մակրոնը։

75 տարի առաջ գրեթե այս օրերին՝ 1950 թվականի մայիսի 9-ին, Ֆրանսիայի ԱԳ նախարար Ռոբեր Շումանը բարձրաձայնեց ֆրանս-գերմանական՝ ածխի և պողպատի միավորում ստեղծելու գաղափարը, որը տասնամյակներ անց, ըստ էության, լինելու էր միջազգային պատմության մեջ առանձնահատուկ և բացառիկ կառույցի՝ Եվրամիության հիմքը:

Այսօր, սակայն, Եվրամիությունը գտնվում է աշխարհակարգային վերափոխումների հորձանուտում, կանգնած լինելով հիմնարար վերափոխումների գործնականում անխուսափելի դարձող հրամայականների ու մարտահրավերների առաջ:

Դրանք ինչ տեսքով, բնույթով և ձևաչափով լուծումներ կպահանջեն, միարժեք նկարագրելը բարդ է: Սակայն այն, որ ԵՄ-ն որպես միավոր, որպես ձևաչափ ինքն է արդեն, ըստ էության, արձանագրել էական փոփոխությունների անխուսափելիությունը՝ փաստ է:

Եվ այդ փաստի առանցքային հանգամանքներից մեկը անվտանգության ճարտարապետությունն է, Եվրոպայի անվտանգության նոր համակարգը: Այդ իմաստով Փարիզն ու Բեռլինը կատարում են խորհրդանշական քայլ, այսպես ասած՝ նոր «ածուխի ու պողպատի» միավորում, բայց անվտանգության թեմատիկայով:

Հատկանշական է, որ դրա մասին հայտարարում են 75-ամյա տարեդարձին ընդառաջ: Անշուշտ, համեմատությունները, թերևս, դրանով կավարտվեն, որովհետև այսօր ոչ միայն միջազգային միջավայրը, այլ նաև Ֆրանսիան ու Գերմանիան բոլորովին այլ են, քան 75 տարի առաջ:

Ի վերջո, այսօր նոր միավորումը կամ խորհուրդը ստեղծվում է գոյություն ունեցող ԵՄ պայմաններում, նաև իր գոյությամբ պայմանավորված ներքին կառուցվածքի և ոչ միատարության պայմաններում:

Ի վերջո, հենց այդ պատճառով է նաև առաջացել անվտանգության ճարտարապետության հրամայականը, երբ անվտանգության հարցում ԵՄ տարբեր երկրներ ունեն տարբեր պատկերացումներ, իսկ եվրոպական անվտանգության հովանոցը, որ ԱՄՆ ձեռքում է, փակվում է:

Ըստ այդմ, Բեռլինի ու Փարիզի նախաձեռնությունը առայժմ դեկլարացիա է, որը դեռ պետք է վերածվի առարկայական գործընթացի, իր օրակարգով, որը բնականաբար ունենալու է նաև իր հակազդեցության օջախները: