Չեմ կարծում, թե դրանք և Աննա Հակոբյանի ասածները նույն բանի մասին են․ Նույն դահլիճում գտնվել, չի նշանակում կիսել նրանց գաղափարները

Երեկ` հունիսի 11-ին «Կրթվելը Նորաձև է» ֆորումի բանախոսներն են եղել Նիկոլ Փաշինյանը, որի բանախոսության թեման նվիրված էր «Իրական Հայաստան»-ի կեղծ օրակարգին, նրա կինը` Աննա Հակոբյանը, որը հանդես է եկել «Մնացել ենք 5-րդ դարում» թեմայով բանախոսությամբ և գրականագետ, բանասիրական գիտությունների թեկնածու, ՀՀ ԳԱԱ Մանուկ Աբեղյանի անվան գրականության ինստիտուտի ավագ գիտաշխատող, «Անտարես» հրատարակչության գլխավոր խմբագիր Արքմենիկ Նիկողոսյանը, ում բանախոսությունը նվիրված է եղել «Պետության կառուցակարգերը և արժեհամակարգերը՝ ըստ Եղիշե Չարենցի» թեմային:

Արքմենիկի ներկայությունը «Կրթվելը նորաձև է» է ֆորումի ժամանակ` որպես բանախոս, քննադատությունների առիթ է դարձել՝ մարդիկ անգամ գրում են, որ ուրիշ բան չէին էլ սպասում մի մարդուց, ով Նիկոլ Փաշինյանի «սեռաշեղված» վեպն է խմբագրել: Իսկ Աննա Հակոբյանն այնքա գոհ էր վերջինիս մասնագիտությունից, որ այսօր գրել է. «Հայաստանի բոլոր մտածող մարդիկ, վստահաբար, շատ բան կորցրեցին՝ բաց թողնելով գրականագետ Արքմենիկ Նիկողոսյանի բանախոսությունը… Հուսով եմ` հնարավոր կլինի այն կրկնել եւ ոչ մեկ անգամ»։

Հրապարակ թերթին հետաքրքրել է` կիսո՞ւմ է արդյոք Արքմենիկ Նիկողոսյանը իշխանական գաղափարները, այդօրինակ բառապաշարով խոսելը, կամ` եկեղեցականներին և ընդդիմությանն ուղղված հայհոյանքները, հալածանքները:

Այս ու այլ հարցերի մասին «Հրապարակը» զրուցել է նրա հետ:

– Մի փոքր մանրամասնեք` ինչի՞ մասին էր կոնկրետ Ձեր բանախոսությունը, ի՞նչ տվեց այն ներկաներին:

– Այն զուտ գրական բանախոսություն էր: Ի՞նչ էիք սպասում, ուրիշ ի՞նչ պետք է խոսեի: Բանախոսությունը նվիրված էր Չարենցի «Գիրք ճանապարհի» ժողովածուին, դրա մեկնաբանությանը, ինչը առաջ ես հոդվածի տեսքով էի հրապարակել` դեռ 2017 թվականին: Այդ հոդվածի դրույթներն եմ ընդհանուր ներկայացրել, այսքանը:

– Իսկ այն հանգամանքը, որ Դուք կքաղաքականացվեք, Ձեզ կքննադատեն, Ձեր անունն այսուհետ կկապվի այդ զույգի հետ, չի՞ մտահոգում Ձեզ:

– Որ ասեմ չի անհանգստացրել, ճիշտ չի լինի` անհանգստացրել է, բայց քանի որ հազար բանի միջով ենք անցել այս տարիների ընթացքում, այժմ նման բաներին ավելի հանգիստ եմ վերաբերվում, որովհետև մեկ է, մենք ապրում ենք այնպիսի հասարակության մեջ, որ ինչ էլ անենք, նման պիտակավորումներից չենք կարող զերծ մնալ, այստեղ կարևորը այն է, թե մարդը ինչ է անում և ինչի համար է անում, ես գնացել եմ հավաքված մարդկանց, որոնք քիչ չէին, ներկայացրել եմ իմ բանախոսություններից մեկը, մի բան, որ ես անում եմ տարբեր հարթակներից:

– Ումի՞ց էիք ստացել հրավերը:

– Աննա Հակոբյանից:

– Վերջին շրջանում բավականին սրվել է երկրում մթնոլորտը: Նիկոլ Փաշինյանն ու իր կինը հայհոյում են հոգևորականներին, նրանց տարատեսակ մեղադրանքներ են հղում, այլ անձանց ևս հայհոյում են: Կիսո՞ւմ եք նրանց տեսակետները, քանի որ նրանց հետ նույն դահլիճում ելույթ եք ունեցել, գուցե տպավորություն ստեղծվի, որ այդ գաղափարների կրողն եք:

– Թյուր պատկերացում կլինի, եթե կարծիք ձևավորվի, թե նույն դահլիճում գտնվելով կիսում ես մարդու գաղափարները: Եթե մարդկանց հետ ինչ-որ ֆորումի ես մասնակցում, դա չի նշանակում, որ ամբողջապես կիսում ես նրանց գաղափարները: Եթե նման տեսակետ են մարդիկ ձևավորում, ապա ես տարբեր մարդկանց շրջապատում եմ ներկա լինում, տարբեր շրջանակների մոտ իմ բանախոսություններով եմ հանդես գալիս, ինչո՞ւ ինձ նաև նրանց գաղափարների հետ չեն կապում: Ես չեմ ողջունում այն հայհոյախառն խոսքերն ու տեսակետները, որոնք հնչում են: Նույն դահլիճում գտնվել, չի նշանակում կիսել նրանց գաղափարները:

– Նիկոլ Փաշինյանը շարունակ անդրադառնում է Կաթողիկոսի կուսակրոնության ուխտին: Ի՞նչ կարծիք ունեք այս թեմայի մասին:

– Դրանք մեր եկեղեցու կանոններով սահմանված օրենքներ են և պետք է ուղղակի հոգոևորականները լինեն հավատարիմ այդ օրենքներին, ես այդտեղ խնդիր չեմ տեսնում, եթե կանոններ, կանոնակարգեր կան` հազարամյակներով եկած, ապա պետք է հարգել դրանք, նաև պետք է կիրառել: Եկեղեցին ունի նաև դրանք խախտողների վերաբերյալ կանոնակարգ, որին ես այդքան էլ լավ չեմ տիրապետում:

– Ֆորումի ժամանակ չքննարկեցի՞ք այդ հարցը, չանդրադարձա՞ք կաթողիկոսին:

– Ոչ, ես կոնկրետ բացառապես Եղիշե Չարենցի մասին եմ խոսել և այն թեմայից, որն առնչվում էր Չարենցին: Ներկաներն էլ այդ թեմային չանդրադարձան, որովհետև բանախոսություններից ոչ մեկը նվիրված չէր դրան:

– Հաջողվե՞ց կրթել ներկաներին: Եղիշե Չարենցը բավականին բարդ գրող է, իսկ ներկաներն, ըստ էության, ընդունում են, որ կիրթ չեն, նոր պետք է կրթվեն, ընկալեցի՞ն Չարենցի ստեղծագործությունները, ի՞նչ տվեց Ձեր ելույթը նրանց:

– Կրթվելը կերևա հետագայում, կատեգորիկ պետք չէ վերաբերվել այդ հարցին: Հարցը այստեղ կրթված լինելն էլ չէ, մարդը կարող է չորս բարձրագույն կրթություն ունենալ, բայց Չարենցը իր համար ընկալելի չլինի: Կոնկրետ իմ բանախոսության խնդիրը չարենցագիտության մեջ առաջին անգամ է քննարկվում, այնպես չէ, որ ինձանից առաջ, կամ այժմ չկան չարենցագետներ, սակայն ես եմ այդ թեմայով առաջինը վերլուծել: Նույնիսկ վաստակաշատ չարենցագետները կարող են կարդալ իմ աշխատությունը, կամ լսել իմ ելույթը և լիքը բան իմանալ Եղիշե Չարենցի «Գիրք ճանապարհի» ժողովածուի մասին:

– Աննա Հակոբյանը ֆեյսբուքում գրել է, որ այդ ֆորումի նպատակը երաշխավորված կյանք ունենալն է, կրթվելը վարակիչ դարձնելն է, որ այն հոգեկերտվածք փոխելու համար է, հաճախ գրում է նաեւ, որ պետք է սովորենք պարտվել, ընդունել պարտությունը: Կիսո՞ւմ եք այս մտքերը:

– Իմ բանախոսության մեջ նման թեմաներ չեն եղել, ես հիշում եմ, որ Աննա Հակոբյանն է այդ մասին խոսել իր բանախոսության ժամանակ: Իմ բանախոսության մեջ կար հետևյալը, որ ինքնաքննադատությունը շատ կարևոր է մեր հասարակության ու պետության համար և որ պետք է պարզ, անաչառ նայենք մեր պատմությանն ու պատմության ընթացքին և կարողանանք սխալների վրա սովորել: Չեմ կարծում, թե դրանք և Աննա Հակոբյանի ասածները նույն բանի մասին են: