Համակարգն ինչպես եղել է ռեպրեսիվ, այնպես էլ մնացել է ռեպրեսիվ. Հովհաննես Քոչարյան

«Հրապարակի» զրուցակիցը ՀՀ նախկին փոխոստիկանապետ Հովհաննես Քոչարյանն է:

– Հետեւո՞ւմ եք երկրում տեղի ունեցող պրոցեսներին: Ուժայինները գրոհել են Մայր Աթոռը, աննախադեպ պրոցեսներ են տեղի ունենում, Շիրակի թեմի առաջնորդ Միքայել Աջապահյանը ոստիկանների կողմից բռնության ենթարկվեց:

– Բայց ի՞նչն է աննախադեպ, որ….

– Վեհարանը գրոհել են, հոգեւորականներին բռնության են ենթարկում:

– Հա, կծեծեն, խի՞ չպիտի ծեծեն, որ օրենքում չկա նման կետ, որ հոգեւորական ծեծել չի կարելի, ուղղակի հարցեր կան այն իմաստով, որ եթե մարդը, օրինակ, կարող է ծանուցագիր ստանալ եւ փաստաբանի հետ ներկայանալ, ապա ինչո՞ւ են պարտադիր ուզում բռնի ուժով տանել:

– Ինչո՞ւ:

– Որովհետեւ Քրեական օրենսգիրքն ու իրավապահ մարմիններն այսօր օգտագործվում են ցանկացած ընդվզում արգելափակելու եւ վերացնելու համար, բայց ե՞րբ չի այդպես եղել, այդ ե՞րբ են իրավապահները ծառայել համազգային շահերին, որ հիմա ծառայեն: Նրանք ծառայում են իշխանական ներխմբային շահերին: Իրավապահ մարմիններից ի՞նչ եք ակնկալում:

– Հանրությունն իրավապահներից ակնկալում է աշխատել օրենքին համապատասխան: Ի դեպ` ինչպե՞ս եք վերաբերվում Վեհարանը գրոհելուն, տեսնո՞ւմ եք նախադրյալներ:

– Նայած, թե ինչ տեսանկյունից ենք հարցին նայում, եթե անսովոր է, պատմության մեջ աննախադեպ է, նորանկախ պատմության ընթացքում առաջին անգամ է նման բան լինում, ապա, այո, բոլորս շոկի մեջ ենք, սակայն եթե նայենք պրոցեսների տրամաբանությանը, իշխանությունների հայտարարություններին ու մինչ այս պահը նրանց արած քայլերը, ապա կհասկանանք, որ ոչինչ անտրամաբանական չէ, զարմանալի չէ, հակառակը` օրինաչափություն է: Պայքարի մեջ ոչինչ չեն խնայում, ոչ մի միջոց բաց չեն թողնում, առաջիկայում ընտրություններ են, քաղաքական ուժերը հանդես են գալիս իրար ոչնչացնելու կոչերով: Ով ուժեղ է, նա ճնշում է, պրագմատիզմի տեսանկյունից եթե նայենք, ապա իշխանությունը լրիվ իր տրամաբանության մեջ է: Բարոյական գնահատականներն այլ տիրույթում են, այդ մասին կարող են խոսել հոգեբանները, մշակութաբանները եւ այլն, բայց իրավապահ մարմնի աշխատողը չի կարող հարցին նայել բարոյական տեսանկյունից:

– Այդ դեպքում ի՞նչ հանցանք են գործել հոգեւորականները, ո՞րն է նրանց մեղքը: Նախորդ տարի Բագրատ սրբազանը փողոցային ակցիաներ էր իրականացնում, այժմ որեւէ պրոցես, կարծես, չէր ընթանում, սակայն Եկեղեցու դեմ գրոհ սկսվեց:

– Այո, եւ սա հնարավոր պայքարը, ակցիաները կանխելու լավագույն նախադեպն էր: Այսպես ամեն ինչ ավելի արդյունավետ է, ավելի էֆեկտիվ ու արագ: Իրենց ընկալմամբ` չարիքը պետք է բնի մեջ խեղդել:

– Օրինակ, եթե Ձեզ նման հրաման տային` գրոհ սկսել Հայ առաքելական եկեղեցու դեմ, կկատարեի՞ք այդ հրամանը:

– Եթե ես հրաման կատարողներից լինեի, հիմա շարքերում կանգնած կլինեի:

– Իսկ ինչո՞ւ են ոստիկանները նման վարքագիծ դրսեւորում այժմ:

– Մարդիկ նայում են` ունե՞ն ալտերնատիվ այս երկրում ապրելու, ընտանիք պահելու, թե՞ ոչ: Դուք ուզում եք, որ բոլորն առաջնորդվեն հայի արժեքներո՞վ, Ձեզ թվում է՝ ոստիկանություն մտնում են այնպիսի մարդիկ, ովքեր կամքի ազատությո՞ւն ունեն կամ դրանից օգտվելու շնո՞րհք: Բացարձակապես: Ու, ընդհանրապես, պետք չէ ոստիկաններին հրեշտակի թեւեր կպցնել ու ամեն անգամ զարմանալ, թե բա՝ վայ, էս ինչ արեցին ոստիկանները….

– Նորմա՞լ է դա:

– Մնացել էր մի հատ էլ ոստիկանը մտածեր` կատարե՞լ հրամանը, թե՞ ոչ:

– Վաղը եթե հրահանգեն ոստիկաններին՝ Իլհամ Ալիեւին քննադատողներին բերման ենթարկել, այս տրամաբանությամբ, գուցե դա՞ էլ անեն:

– Ոստիկանն անում է այն, ինչ հանձնարարում են իր վերադասները, եթե կլինեն մարդիկ, ովքեր ինչ-ինչ պատճառներով չեն կատարի այդ հրամանները, համակարգից դուրս կգան: Ոստիկանության վրա կենտրոնանալ պետք չէ, պետք չէ ոստիկաններին ասել՝ սա սխալ է, նա ճիշտ է, պետք է հրաման տվողների վրա կենտրոնանալ: Պետք չէ նայել ոստիկանների բիրտ գործողություններին եւ սարսռել, ոստիկանը դրա համար է, դուք կենտրոնացեք հրաման տվողների վրա, թե ինչու են նման հրամաններ տալիս, ինչ նպատակներով եւ ինչ սպասելիքներով:

– Լավ, իսկ եթե հարցին նայենք բարոյական տեսանկյունից:

– Եթե ես հիմա բարոյական գնահատականներ սկսեմ տալ, իմ բոլոր ասածները կարժեզրկվեն: Ես՝ որպես ՀՀ քաղաքացի, որպես Հայ առաքելական եկեղեցու հետեւորդ, կարող եմ ասել, որ ինձ բոլորովին դուր չի գալիս այն, ինչ կատարվում է այժմ: Այս ամենն ինձ ստորացնում է, իմ արժանապատվությունը խոցում է, իմ կոմֆորտ զոնայի նշույլները փոշիացվում են՝ տեսնելով այս ամենը: Ես ինձ շատ վատ եմ զգում:

– Ըստ Ձեզ` ինչո՞ւ հենց այս շրջանում հոգեւորականների դեմ իշխանությունը պայքար սկսեց:

– Որովհետեւ կա նարատիվ, որ հոգեւորականները ներգրավված են քաղաքականության մեջ եւ իշխանության համար գաղափարական մրցակից են, այլընտրանք: Եկեղեցին հեղինակություն վայելող մի կառույց է, որը չի կիսում իշխանության տեսակետները, ուստի դառնում է կոնֆլիկտի կողմ: Պատճառը զուտ սա է: Այլ պատճառ չկա: Ասում են` Եկեղեցին իրավունք չունի քաղաքականությամբ զբաղվելու, ո՞վ ասաց: Բացեք կարդացեք կրոնական կազմակերպությունների եւ դավանանքի մասին օրենքը: Այնտեղ հստակ գրված է, որ Եկեղեցու սպասավորները սովորական քաղաքացիների պես ունեն քաղաքական պրոցեսներին ներգրավվելու իրավունք, ոչ ոք չի կարող եկեղեցականին արգելել զբաղվել քաղաքականությամբ, օրենքը նման բան չի արգելում:

– Հավատո՞ւմ եք, որ Բագրատ սրբազանը փորձել է ահաբեկչություն կազմակերպել իշխանությունների դեմ: Իրավապահներն օրինական զենքեր են հայտնաբերել, գունավոր ծուխ, որն ԱԺ-ում կիրառում էին Լենա Նազարյանն ու Արարատ Միրզոյանը, եւ այդ ամենի հիման վրա այս պահին 15 հոգու կալանավորել են: 

– Ահաբեկչական տարրեր կան, սակայն ոչ թե իշխանության դեմ, այլ ճիշտ հակառակը` իշխանության հանդեպ վախը խորացնելու նպատակով: Իշխանությունը փորձում է հասարակությանը վախեցնել: Այն, ինչ կարող էին անել հանգիստ ձեւով, անում են աղմուկով: Մամուլում տարածված ցանկացած տեղեկություն, որի ետեւում իրավապահներն են, ցավոք, ինձ մոտ վստահություն չի ներշնչում: Ես չեմ կարող հավատալ այն ամենին, ինչ ասվում է, ես չեմ կարծում, որ այս գործով օբյեկտիվ քննությունը մեզ հասանելի կլինի, դեռ կտեսնենք դատավարությունների երկար շղթա, ճշմարտությունը դեռ երկար ժամանակ չենք իմանալու: Մի գործ, որն ունի քաղաքական երանգ, շատ դժվար է իրավական պրոցեսներն իրարից զատելը, մանավանդ, որ մեր դատական համակարգը վաղուց է զրկվել զատելու հնարավորությունից, մենք չունենք այնպիսի դատական համակարգ, որի վճիռները հասարակության մոտ հարցեր չառաջացնեն, չենք էլ ունենա դեռ երկար ժամանակ: Դատական անկախության մասին հույսեր թող չփայփայեն, ես դրան չեմ հավատում: Տեսնում եմ, թե ինչեր են կատարվում դատարաններում, հատկապես՝ կալանքի առումով: 90 տոկոս կալանքի միջնորդությունները բավարարվում են այսօր: Պայմանական եկեք վաղաժամ ազատումների թիվը նայենք, գրեթե այս ինստիտուտը չի գործում: Այս ամենը մի բանի մասին է վկայում:

Համակարգն ինչպես եղել է ռեպրեսիվ, այնպես էլ մնացել է ռեպրեսիվ, ու ավելին` ամեն ինչ տանում է նրան, որ բացառապես պետք է գործի ռեպրեսիվ: Եթե առաջ եվրոպական քողի տակ ինչ-որ բաներ թաքցնում էին, ապա հիմա դա էլ չկա, հասարակությունից որեւէ մեկը վախ չունի: