«Հայկը մեր առաջնեկն էր։ Բարի էր, անկեղծ, խելացի։ Իր բոլոր այն հատկանիշները, որոնք դրսևորվեցին նաև պատերազմի օրերին, մանկությունից էին գալիս։ Փոքր տարիքում խաղում էր տանկերով, զինվորիկներով, դրանք հիմա պահում, փայփայում եմ»,«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Անուշը՝ Հայկի մայրիկը։
Հայկը ծնվել է Տավուշի մարզի Բերդ քաղաքում, ընտանիքի երեք որդիներից մեկն է: Սովորել է Բերդ քաղաքի թիվ 4 հիմնական դպրոցում: «Հինգուկես տարեկանից է դպրոց հաճախել։ Դպրոցում սիրելի առարկա չուներ։ Գերազանց առաջադիմություն չի ունեցել, բայց այնքան պարտաճանաչ և զուսպ էր, որքան կարողանում էր, պատրաստ էր լինում բոլոր դասերին։ Անպատրաստ չէր գնա դպրոց ու դասերից չէր բացակայի։ Ընկերասեր էր։ Դասարանում ինը երեխա էին։ Հայկն ամեն անգամ ուսուցչուհուն և դասընկերներին հրավիրում էր մեր տուն։ Ուսուցչուհին չէր գալիս, բայց ընկերների հետ տուն էր գալիս։ Վառարանը դրված էր, պետք է ծիպուլ անեի, երբ կարտոֆիլը շերտերով դնում ես վառարանի վրա, նստեին, ուտեին, զրուցեին։ Բոլոր ընկերները հիշում են այդ օրերը, ասում՝ Անո՛ւշ տոտա, պետք է գանք ծիպուլ ուտելու։ Իրենց բոլորին շատ եմ սիրում, միշտ աշխատում եմ չհուզվել իրենց հետ շփվելիս։ Անչափ ուրախ եմ, որ բոլորն էլ վերադարձել են։ Քոլեջի ընկերներին էլ էր հրավիրում մեր տուն, նախապես հայրիկին զանգում էր, տաքսիով գալիս էին։ Իր ընկերասիրությունն ամեն տեղ է դրսևորվել»։
Դպրոցում սովորելուն զուգահեռ Հայկը հաճախել է նաև ըմբշամարտի։ Տասը տարեկանից մասնակցել է ազատ ոճի ըմբշամարտի Հայաստանի առաջնություններին, միջազգային մրցաշարերի և գրավել պատվավոր հորիզոնականներ: Մայրիկի խոսքով, սպորտը շատ էր սիրում։ «Փոքր տարիքում շուտ-շուտ էր հիվանդանում, որոշեցինք իրեն սպորտի ուղարկել։ Արդյունքում շատ սիրեց ըմբշամարտը։ Ձեռքը կոտրվեց, վիրահատեցին, բայց դա իրեն չխանգարեց 2015 թվականին ընդունվել Երևանի օլիմպիական հերթափոխի պետական մարզական քոլեջ։ Չորս տարի այդտեղ է ուսանել, բնակվել։ Իր ապագան նա սպորտի մեջ էր պատկերացնում։ Այդ հարցում էլ էր պարտաճանաչ, հետևում էր սննդակարգին, մարզվելու հստակ ժամանակացույցին, եթե անգամ տանն էր լինում։ Այդ տարիքի երեխա էր, բայց կարողանում էր ամեն ինչ ճիշտ կազմակերպել»։
Քոլեջը գերազանց ավարտելուց և մարզչի որակավորում ստանալուց հետո Հայկը ընդունվել է Հայաստանի ֆիզիկական կուլտուրայի և սպորտի պետական ինստիտուտի 2րդ կուրս՝ ազատ ոճի ըմբշամարտի բաժին: «Մինչև մենք տանից հասանք Երևան, նա քննությունն արդեն հանձնել էր։ Շատ ուրախ ինձ գրկեց՝ մա՛մ, ընդունվել եմ։ Անգամ ասաց. «Երեխա ժամանակ, որ լավ սովորեի, հիմա ավելի բարձր տեղերի կհասնեի»։ Ուզում էր, որ այդ սպորտաձևը Բերդում զարգանա. «Պետք է Բերդում մարզադպրոց ունենամ, բոլորի հետ անվճար պարապեմ»։ Բերդն իր համար մի ամբողջ աշխարհ էր»։
2019 թվականի հուլիսի 5-ին Հայկը զորակոչվել է ծառայության։ Վեց ամիս ծառայել է Արմավիրի ուսումնական զորամասում, այնուհետև տեղափոխվել Գորիսի N զորամաս: Հայկը եղել է սերժանտ, հետևակի մարտական մեքենայի (BMP) մեխանիկ-վարորդ: «Շատ գոհ էր իր ծառայությունից։ Առհասարակ, շնորհակալ մարդ էր։ Արմավիրի զորամասում իր երդմնակալության արարողությունից ուշացել էինք։ Հայկն աչքերով կարծես մեզ փնտրեր։ Գտավ, հայացքն այնքան հանգիստ էր։ Մեր լարվածությունն էլ թուլացավ։ 700 զինվորից երեքի ծնողներին շնորհակալական նամակ տվեցին, մեկը մենք էինք։ Երդմնակալության արարողությունից երկու ամիս անց պատվոգիր ստացավ։ Այդ տարի Նոր տարին տանը դիմավորեց։ Հետո արդեն գնաց Որոտան (Կուբաթլու), իրեն էլ չեմ տեսել։ Այնտեղի ծառայությունից էլ էր գոհ։ Սիրով էր ծառայում»։ Սեպտեմբերի 27-ին սկսվում է պատերազմը։ «Շատ ուշ-ուշ ենք իր հետ կապի դուրս եկել։ Պատերազմն սկսվելուց առաջ Ջրականի դիրքերում են եղել»։ Հայկը եղել է պատերազմի թեժ կետերում՝ Լալալայկա, Արա լեռ, Ասկերան, Կուբաթլու, Իշխանաձոր, Հավսլի-Սիրիկ-Տիլի և այլ դիրքերում: Մի քանի անգամ զինակից ընկերների հետ հայտնվել է շրջափակման մեջ, կարողացել են անվնաս դուրս գալ նաև Հայկի հնարամտության, շուտ կողմնորոշվելու և խիզախության շնորհիվ։
Սեպտեմբերի 27-ին իր տեխնիկայի պայթելուց հետո վիրավորվել է, բայց հիվանդանոցում չի մնացել և բարձրացել է դիրքեր՝ ընկերների մոտ: «Երբ իմացանք, որ վիրավորվել է, հայրիկն անմիջապես ճանապարհ ընկավ իր մոտ։ Հասել էր Գորիս, բայց Հայկն արդեն գնացել էր իր ընկերների մոտ։ Հայկս մեզ ոչինչ չէր պատմի, բայց նկար էին հրապարակել, այդպես իմացանք։ Ասացի՝ Հա՛յկ, նկարը տեսել ենք։ Այդպես էլ չընդունեց, որ ինքն է, ընկերներին ասել էր՝ թող մամաս չիմանա։ Միայն մեկ անգամ Լելե թեփեում վիրավորվելու դեպքի մասին հայրիկին էր պատմել։ Հարձակվել էին, լցվել խրամատը, նա դանակով պաշտպանվել էր, հարվածել հակառակորդին, վերջինս ընկել էր, իրեն հետևից կրակել էին, բայց իր հագին զրահաբաճկոն էր եղել։ Հրամանատար Վահագն Ասատրյանի խումբն այդտեղ տղաներից մի քանիսին կարողացել էր փրկել, մեկն էլ Հայկն էր եղել։ Մի քանի օր մնացել էին այդ խմբում։ Այդ դեպքը եղել է հոկտեմբերի 5-ին»։ Ծանր մարտերի միջով է Հայկն անցել, իսկ մայրիկի՝ մի քիչ հանգստանալու խնդրանքին արձագանքել է. «Մամա՛, բոլորս տղաներ ենք, բոլորս էլ մամաներ ունենք, պատերազմ է, ոչ մի հանգստանալ»։ «Հիվանդանոցներում իր զինակից ընկերներին հանդիպեցի, նրանք էին պատմում, թե մարտի դաշտում ինչ հերոսություններ է արել որդիս»։
Հայկն անմահացել է հոկտեմբերի 15-ին։ Այդ օրը թշնամու կողմից Ջրականի Հավսլի դիրքի գրավման ժամանակ մոտ 18 զինվորով մնացել են ռմբակոծության տակ։ «Տարբեր բեկորային վիրավորումներ ուներ, իր դաստակը չկար, կրծքավանդակին մանր բեկորային վնասվածքներ էին, հավանաբար նռնակն էր գործի դրել։ Միայն մեկ բան էր միշտ ասում. «Մա՛մ, նրանց ձեռքը չեմ ընկնի, հանգիստ եղիր»։ Ամեն ինչ շատ հստակ հասկանում էր, թե որտեղ է և ինչ կարող է լինել»։
Մայրիկն է ճանաչել Հայկին։ Նա համարվել է անհետ կորած մինչև դեկտեմբերի 18-ը: ԴՆԹ նույնականացման պատասխանն ընտանիքը ստացել է 2021 թվականի փետրվարի 22-ին: «Ատամների, վիրահատված ձեռքի ռենտգենները տարա իրենց մոտ։ Հագին զինվորական տաբատ էր, վերնահագուստը զինվորականի չէր։ Հետո իմացանք, որ մրսել են, գյուղի տներից մեկից հագուստ վերցրել»։ Մայրիկն ասում է՝ այդ օրերին հույսով սպասում էր որդուն։ «Հոկտեմբերի 16-ին ես ու հայրիկը գնացինք Գորիս, հետո՝ Ստեփանակերտ։ Ամուսինս փրկարար է, մի քանի օր շարունակ բոլորի հետ մտել է այդ տարածքներ և դուրս եկել։ Այնքան բան է տեսել»։
Մեր զրույցներում կարմիր թելով անցնում է Արցախը։ Մայրերը հավատում են՝ մի օր այցելելու են այն վայրերը, որտեղ հողին միախառնված է իրենց որդիների արյունը։ «Հավատում եմ, որ Արցախը հետ կվերցնեն, մենք էլ կգնանք ու կգրկենք այն հողը, որի համար մեր երեխաները պայքարել են»։
Ապրելու ուժի մասին։ «Ապրելու ուժ որդուս թողած անունը, պարզ ու խիզախ ապրած կյանքն է տալիս։ Կորուստս աննկարագրելի է, բայց իր խիզախությունը, ընկերներին մենակ չթողնելն ինձ սփոփում է։ Դա է ինձ ապրեցնում։ Նաև այն, որ իրեն հիշում են։ Անցած տարի քոլեջում մեծ մրցաշար կազմակերպեցին Հայկի հիշատակին։ Այս տարի Բերդի մարզադպրոցում մրցաշար կազմակերպեցին։ Հիշում են մեր երեխաներին, ապրեցնում նրանց նման միջոցառումների միջոցով, դա էլ է ծնողների համար սփոփանք դառնում»։
Հ. Գ. – Սերժանտ Հայկ Պապյանը ծառայության ընթացքում պարգևատրվել է «Լավագույն զինվոր-մարզիկ», «Հայոց բանակի գերազանցիկ», «Քաջարի մարտիկ» կրծքանշաններով։ Հետմահու պարգևատրվել է «Մարտական ծառայություն» մեդալով։ Պարգևատրվել է նաև ՀԿ-ների կողմից։ Հուղարկավորված է Բերդի գերեզմանատանը։
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Բաց մի թողեք
Հայաստանի հավաքականը 1։0 հաշվով պարտվեց Իռլանդիայի հավաքականին․ Լուսանկար
Հպարտության հետ զուգահեռ՝ երեխաների ուղեկիցն է անսահման կարոտը. կապիտան Արսեն Ահանյանն անմահացել է հոկտեմբերի 13-ին. Լուսանկարներ
Սամվել Կարապետյանի դատական նիստը արագացրել են, որ ակցիան դատարանի մոտ չկայանա․ Լուսանկար