27/07/2024

Անվտանգության ի՞նչ դիրքորոշում է Իրանի նախագահը ներկայացրել Իլհամ Ալիեւին եւ, ամենայն հավանականությամբ, մերժվել

Իրանի նախագահի ուղղաթիռի կործանման եւ նրա ու մի շարք բարձրաստիճան պաշտոնյաների զոհվելու առթիվ Բաքվի «Թուրան» գործակալության խմբագրականում ասվում է, որ դժբախտությունը տեղի է ունեցել «դիվանագիտական միջոցառումից ընդամենը մեկ օր անց, որի ընթացքում նախագահներ Ռեիսին եւ Ալիեւը հանդիսավորությամբ բացել են Արաքս գետի վրա «Հոդափերին» եւ «Կույսի աշտարակ» հիդրոհանգույցը»:

Իրականում օդային աղետը տեղի է ունեցել Ռեիսի-Ալիեւ հանդիպումից ժամեր անց»: Մինչդեռ ադրբեջանական լրատվամիջոցը ոչ միայն այդ փաստն է խեղաթյուրել, այլեւ Ռեիսիի ուղեւորությունը ներկայացրել է որպես «Թավրիզ պաշտոնական այց»:

Միլլի մեջլիսի պատգամավոր Սաբիր Ռուստամխանլին, որ Ալիեւի քաղաքական թիմում հայտնի է որպես հակաիրանական քարոզչության «ծանր հրետանի» եւ անցյալ տարիներին մի քանի անգամ խորհրդարանում հանդես է եկել «բաժանված Ադրբեջանի ամբողջականությունը վերականգնելու» նախաձեռնությամբ, լրատվամիջոցներից մեկին ասել է, որ Իրանի նախագահը «բարձր տրամադրությամբ է բաժանվել» Իլհամ Ալիեւից: Նա ավելացրել է, որ «մառախուղը եւ մանրահատ անձրեւը շրջանցելու այլ երթուղիներ կային, բայց ճակատագիրն այդպես էր տնօրինել»: Միլլի մեջլիսի պատգամավորը ներկա՞ է եղել Ռեիսի-Ալիեւ հանդիպմանը, որքանո՞վ է տեղյակ հայրենիք վերադառնալու երթուղու ընտրության հարցին՝ խիստ կասկածելի է: Նա, ըստ երեւույթին, կրկնում է այն, ինչ մշակվել է Ալիեւի աշխատակազմում:

«Ատլաս» վերլուծական կենտրոնի տնօրեն Շահինօղլուն չի բացառում, որ Ռեիսիի ուղղաթիռի խորտակումը «ներքին պատճառներ ունենա»: Նա նկատել է տալիս իրանական վերնախավում գերագույն իշխանության համար սուր մրցակցությունը, իսկ քաղաքագետ Զարդուշտ Ալիզադեն համոզված է, որ ողբերգության պատճառների մասին պատկերացում հնարավոր է ունենալ միայն ուղղաթիռի «սեւ արկղի» տեղեկությունները վերծանելուց հետո:

Աչքի է զարնում տեղեկատվա-քարոզչական մի զուգադիպություն. Իրանի նախկին արտգործնախարար Զարիֆը ողբերգության «հանցավոր պատասխանատու» է անվանել Միացյալ Նահանգներին, որի սահմանած պատժամիջոցների պատճառով Իրանը զրկված է ոչ միայն նոր ավիացիոն միջոցներ, այլեւ առկա թռիչքակազմը տեխնիկապես սպասարկելու պարագաներ ձեռք բերելու հնարավորությունից: Բաքվի մամուլը վատ թաքցրած քամահրանքով գրում է, որ Իրանի նախագահին սպասարկել է «Ռզա շահ Փեհլեւի օրոք ձեռք բերված ուղղաթիռ, որի ռադիոփարոսը խորտակման վայրի մասին ազդանշան չի արձակել»:

Իրականում ի՞նչ է տեղի ունեցել՝ կարող է պարզել միայն հետաքննությունը, բայց նախկին արտգործնախարար Զարիֆի հայտարարությունը, կարծես, հուշում է, որ Իրանի պաշտոնական եզրակացությունը կառուցվելու է ուղղաթիռի տեխնիկական թերությունների կամ օդաչուի թույլ տված սխալի վրա:

Թեեւ այդ դեպքում հարց է առաջանում, թե Իրանի նախագահին ուղեկցող երկու այլ ուղղաթիռները, որ, անկասկած, ավելի նոր եւ տեխնիկապես առավել հագեցված չէին, նույն երթուղղու եւ նույն եղանակային պայմաններում ինչպե՞ս են հաջողությամբ վայրէջք կատարել: Ըստ տեղեկություններ՝ Թավրիզի օդանավակայանում, որտեղ պետք է ժամաներ նաեւ նախագահ Ռեիսին:

Այս ֆոնին խիստ առտառոց է, որ «Թուրան» գործակալության խմբագրականում երկու անգամ ուղղաթիռի փոխարեն օգտագործված է «Իրանի նախագահի ինքնաթիռ» ձեւակերպումը, ինչպես եւ այն, որ իշխանամերձ haqqin.az-ը հրապարակել է Ռեիսիի ուղղաթիռի թռիչքային վերջին լուսանկարը, որ ակնհայտորեն արված է Իլհամ Ալիեւի պատվիրակության որեւէ անդամի կամ անվտանգության ծառայության աշխատակցի կողմից:

Լրատվամիջոցը հենց այդպես էլ գրել է. «Իրանի նախագահ Էբրահիմ Ռեիսիի ուղղաթիռի վերջին լուսանկարը»: Նույն կայքը, նկարագրելով, որ իրանական կողմը մոտ տասը ժամ չի կարողացել հայտնաբերել աղետի մատնված ուղղաթիռը, գրել է. «Եւ այս մակարդակի երկիրն է փորձում հարեւաններին անվտանգության հարցում դիրքորոշում պարտադրել»:

Չափազանց խոսուն ձեւակերպում է: Անվտանգության ի՞նչ դիրքորոշում է Իրանի նախագահը ներկայացրել Իլհամ Ալիեւին եւ, ամենայն հավանականությամբ, մերժվել: