Մոսկվան գոնե չի՞ խոչընդոտում Արցախից բռնատեղահանված բնակչության իրավունքների պաշտպանությանը

«Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի որոշ ներկայացուցիչներ մայիսի 15-ին հանդիպում են ունեցել Շվեյցարիայի Ազգային խորհրդի անդամ Էրիխ Ֆոնտոբելի հետ։

Հանդիպման ընթացքում քննարկվել են այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են արցախցիների վերադարձի իրավունքը, նրանց սոցիալական վիճակը և այն խնդիրները, որոնց բախվում են արցախցիները ամեն օր»,- կարդում ենք կառույցի ֆեյսբուքյան էջում:

Արտառոց է, որ նման կարեւոր հանդիպման մասին տեղեկություն է տարածվում հինգ օր ուշացումով: Ընդ որում, խոսքը ոչ թե կառույցի և Շվեյցարիայի Ազգային խորհրդի անդամ Ֆոնտոբելի, այլ նրա և «Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհրդի» որոշ ներկայացուցիչների հանդիպման մասին է, հանգամանք, որ թույլ է տալիս ոչ միանշանակ ենթադրություն անել:

Ի մասնավորի, կարելի է տպավորություն ստանալ, որ կառույցի որոշ անդամներ շվեյցարացի խորհրդարանականի հետ շփումները նպատակահարմար չեն տեսել կամ նա իր առաքելությանը քաղաքական նշանակություն տալուց ձեռնպահ է մնացել:

Ուշագրավ է, որ շվեյցարացի խորհրդարանականի հետ հանդիպման մասին «Արցախցիների իրավունքների պաշտպանության խորհուրդը» տեղեկատվություն է տարածել նույն օրը, երբ Երևան է ժամանում Ռուսաստանի Դաշնության արտաքին գործերի նախարար Սերգեյ Լավրովը:

Որքան էլ փորձ արվի 2023 թվականի սեպտեմբերի 19-ի ահաբեկչական պատերազմի, Արցախի հայ բնակչության բռնատեղահանության պատասխանատվությունը բարդել Հայաստանի իշխանությունների վրա, ի դեպ այս հարցում պաշտոնական Մոսկվայի և Ստեփանակերտի քաղէլիտայի ու հանրային շրջանակների տեսակետները նույնական են կամ առնվազն համընկնում են, իրողություն է, որ իննամսյա շրջափակումը և հետագա ողբերգական իրադարձությունները տեղի են ունեցել ՌԴ խաղաղապահ զորախմբի պատասխանատվության գոտում:

Ոչ ոք չի կարող փաստերը հերքել. բավական է ուսումնասիրել 2020 թվականի նոյեմբերի 11-ից մինչև տարեվերջ ընդգրկող ժամանակահատվածում ՌԴ պաշտպանության նախարարության պաշտոնական հաղորդագրությունները, որպեսզի համոզվենք, որ քառասունչորսօրյա պատերազմի ընթացքում Արցախից Հայաստան տեղափոխված խաղաղ բնակչության վերադարձը կազմակերպել է ռուսական զորախմբի հրամանատարությունը:

Այսինքն, ավելի քան 80 հազար մարդ հայրենիք է վերադարձել ռուսական զորախմբի երաշխիքներով: Այդ զորախումբն իր պարտականությունների մեջ, մեղմ ասած, թերացել է:

Արցախի բռնատեղահանված բնակչության վերադարձի իրավունքը միջազգայնորեն ճանաչված է: Այն վերահաստատելու ուղղությամբ ցանկացած քայլ միայն պետք է ողջունել: Այս առումով շվեյցարացի խորհրդարանականի հետ բռնատեղահանվածների իրավունքների պաշտպանությամբ զբաղվող կառույցի որոշ անդամների հանդիպումը լիովին հիմնավորված է:

Բայց ի՞նչ է անում նույն կառույցը, որպեսզի Արցախ վերադարձի իրավունքի հարցը ներկայացվի Երևան այցելող ՌԴ արտաքին գործերի նախարար Լավրովին, մի պաշտոնյայի, որի գլխավորած գերատեսչությունը 2023 թվականի հուլիսին առնվազն երկու կոշտ հայտարարությամբ Արցախի ԱԳ նախարարին մեղադրել է ռուսական խաղաղապահ զորախմբի հրամանատարության «թիկունքում արևմտյան շրջանակների հետ սեպարատ բանակցություններ սկսելու» մեջ և փաստացի տապալել Բաքվի և Ստեփանակերտի ուղղակի երկխոսությունը:

Ոչ ոք չի կարող ասել, որ եթե Սոֆիայում կամ Բրատիսլավայում կայանար Ադրբեջանի և Արցախի պատվիրակությունների հանդիպում, ապա Բաքուն կընդուներ ԼՂ հայ բնակչության քաղաքական իրավունքները և անվտանգության երաշխիքները սահմանող առաջարկությունները, բայց նույն տրամաբանությամբ էլ կարող ենք ասել, որ երկխոսությունը թույլ կտար մեղմել հումանիտար ճգնաժամը, ԼՂ հայ բնակչությունը կմնար իր տեղում:

Ամեն ինչ, մինչդեռ, ընթացել է հակառակ ուղղությամբ: Եվ Արցախի իշխանությունները, այդ մասին վստահություն ներշնչող և անգամ հավաստի բազմաթիվ վկայություններ կան, մինչև վերջին պահը հավատացած է եղել, որ ռուսական զորախումբը գոնե բնակչության բռնատեղահանություն թույլ չի տա:

Եվրոպական երկրները, խորհրդարանական եւ իրավապաշտպան կառույցներն Արցախի հարցով մի շարք բանաձևեր են ընդունել: Դրանց գործնական նշանակությունը մեծ չէ, բայց այդ հիմքի վրա վաղը հնարավոր կլինի գեներացնել նաև իրավա-քաղաքական գործընթացներ: Մոսկվան, մինչդեռ, գրեթե երկու տարի է՝ Լեռնային Ղարաբաղի հայ բնակչության իրավունքների մասին գեթ մեկ բառ չի ասել:

Բայց դա, գուցե, չարյաց փոքրագույնն է: Պետք է փորձել հասկանալ՝ Մոսկվան գոնե չի՞ խոչընդոտում Արցախից բռնատեղահանված բնակչության իրավունքների պաշտպանությանը: