«Սա նույնն է, թե մեր հայության մտավախությունն այն է, թե վայ, նրանց նպատակը Թուրանն է։ Ի՞նչ են նրանք ուզում, ուզո՞ւմ են Հայաստանի տարածքով գնալ–գալ…է, թող գնան–գան, վա՞տ է դա։ Մենք ենք դա առաջարկում մեր «Խաղաղության խաչմերուկով», Թուրքիայում հայ համայնքի հետ հանդիպմանը ասել է Նիկոլ Փաշինյանը, պատասխանելով այսպես կոչված «զանգեզուրյան միջանցքի» վերաբերյալ Թուրքիայի ակնկալիքների վերաբերյալ հարցին՝ որպես Մեծ Թուրանի նախագիծ:
Նիկոլ Փաշինյանն ասում է, որ ճանապարհները ապաշրջափակվելու են «Խաղաղության խաչմերուկի» հայկական տրամաբանությամբ, այլ ոչ թե Թուրքիայի՝ թուրանական: Ի՞նչ են խոսել այդ մասին Փաշինյանն ու Էրդողանը Ստամբուլում, հայտնի չէ, բայց Ստամբուլից առաջ՝ Բուդապեշտում, Թուրքիայի նախագահը հունիսի սկզբին ելույթ է ունեցել Թյուրքալեզու պետությունների գագաթնաժողովում և հայտարարել, որ «զանգեզուրյան միջանցքը» ռազմավարական առաջնահերթություն է «թյուրքական աշխարհի» միավորման համար, կոչ անելով թյուրքալեզու պետություններին ավելի ակտիվ գործել այդ միջանցքը ձևավորելու ուղղությամբ:
Հետևաբար այստեղ առաջանում է հարց, թե հրապարակային հայտարարություններից անդին ինչպիսին է խոսակցությունը «հետնաբեմում»: Էրդողանը համաձա՞յն է այն կոնցեպտին, որի մասին խոսում է Հայաստանի վարչապետը:
Եթե այո, ապա ի՞նչն է խնդիրը, կամ՝ ո՞վ է խնդիրը, որ հարցը չի շարժվում տեղից: Բաքու՞ն, որը առ այսօր չի պատասխանել ճանապարհների ապաշրջափակման վերաբերյալ Երևանի առաջարկին, որի մասին Փաշինյանը բարձրաձայնել է ամիսներ առաջ:
Թե՞ Նիկոլ Փաշինյանն այդուհանդերձ փորձում է դիմադրել «միջանցք» ստանալու փորձերին, որ Ադրբեջանն ու Թուրքիան վարում են համատեղ, ինչի վկայություն կարող էր լինել Էրդողան-Ալիև հանդիպումը Փաշինյանի թուրքական այցի նախօրեին:
Իրավիճակը այստեղ իսկապես մշուշոտ է: Իսկ գուցե խնդիրը Ռուսաստա՞նն է, որը համաձայն չէ, որ լինի հաղորդակցություն առանց իր վերահսկողության, համարելով, որ ճանապարհների այսպես ասած ինքնիշխան ապաշրջափակման ներքո այդուհանդերձ հաստատվելու է թուրքական գերակայություն՝ առնվազն «փափուկ ուժի» տրամաբանությամբ:
Մյուս կողմից կա թերևս մեկ այլ հարց՝ Իսկ Ադրբեջանը արդյո՞ք լիարժեք է շահագրգռված ճանապարհների ապաշրջափակմամբ, թե՞ Բաքվի համար «թյուրքական աշխարհի միասնությունը» էական չէ, այլ գուցե նույնիսկ ռազմավարական ռիսկ, քանի որ Ադրբեջանն այդ դեպքում կարող է լինել ընդամենը մի օղակ՝ Թուրքիայի լիակատար եւ ամբողջական գերակայության ներքո, իսկ «չլուծվածության» պայմաններում Բաքուն ստանում է ավելի մեծ սուբյեկտային նշանակություն:
Հանգույցը իսկապես բարդ է, քան կարող է թվալ նույնիսկ առաջին հայացքից: Բայց, հենց այդ բարդությունն է մտահոգության առանցքային առարկան, որովհետեւ փորձը ցույց է տալիս, որ աշխարհաքաղաքական տրամաբանության որեւէ ռազմավարությամբ պահանջարկ վայելող քաղաքական որևէ խնդիր անխուսափելիորեն հանգում է ռազմական էսկալացիայի, եթե այսպես ասած ողջախոհ ժամանակահատվածում չի ստանում քաղաքական լուծում:
Որքան է այս հարցում «ողջախոհ ժամանակահատվածը»: Սա է խնդիրը: Եվ ռիսկն այն է, որ Իրանի դեմ պատերազմը պարզապես արագացնում է ժամանակի պտույտները:
Բաց մի թողեք
Ինքնորոշում. քաղաքական ազգի ֆենոմենը
Ի՞նչ արդյունք են քողարկում ստանդարտ արձանագրումները
Հայ-թուրքական հարաբերության հեռանկար կա արդյոք