Ադրբեջանը Արցախում կոտրել և ապամոնտաժել է Այվազովսկու հուշարձանը՝ բռնկել նոր սկանդալ Ռուսաստանի հետ․ Լուսանկարներ

Ադրբեջանի տիրապետության տակ անցած ԼՂ նախկին մայրաքաղաք Ստեփանակերտում երկրի իշխանությունների հրահանգով ապամոնտաժվել է հայկական արմատներով ռուս ծովանկարիչ Իվան Այվազովսկու հուշարձանը:

Ընդ որում՝ արձանը քանդվել է մեծ արվեստագետի ծննդյան օրը և ոչ թե ապամոնտաժվել է ու տեղափոխվել, այլ քանդվել, կոտրվել ամենավայրագ տարբերակով:

Լրատվամիջոցների փոխանցմամբ՝ հուշարձանը քանդվել է Ադրբեջանի իշխանությունների կողմից, նրանց ուղիղ հրահանգով:

Ռուսաստանի նախագահի միջազգային մշակութային համագործակցության հարցերով հատուկ ներկայացուցիչ Միխայիլ Շվիդկոյը մեկնաբանել է տեղի ունեցածը, նշել՝ ադրբեջանական կողմից Լեռնային Ղարաբաղում ռուս նկարիչ Իվան Այվազովսկու հուշարձանի քանդումը ափսոսանք և խոր մերժում է առաջացնում։

Շվիդկոյը հիշեցրել է, որ Այվազովսկու հուշարձանը տեղադրվել է 2021 թվականին այդ ժամանակ Լեռնային Ղարաբաղի հակամարտության գոտում տեղակայված ռուսական խաղաղապահ զորքերի մասնակցությամբ։

«Ռուս խաղաղապահները տարածաշրջանում էին Ռուսաստանի, Ադրբեջանի և Հայաստանի ղեկավարների եռակողմ համաձայնագրերի համաձայն 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ին։ Ռուսական կողմը ոչ մի կերպ տեղեկացված չէր ռուս քանդակագործ, Ռուսաստանի Դաշնության ժողովրդական նկարիչ Շչերբակովի կողմից ստեղծված այս հուշարձանը քանդելու ծրագրերի մասին»,- նշել է նա։

Շվիդկոյը ընդգծել է, որ եթե Այվազովսկու հուշարձանը որևէ պատճառով չբավարարեր ադրբեջանական կողմին, Բաքուն կարող էր Մոսկվային տեղեկացնել այն քանդելու իր մտադրության մասին։

«Հարցը, վստահ եմ, կլուծվեր քաղաքակիրթ ձևով, օրինակ՝ այն ռուսական հող տեղափոխելով։ Փոխարենը այն քանդվել, ապամոնտաժվել է․ դա Ռուսաստանի դեմ ցուցադրական ոչ բարեկամական գործողություն է»,- նշել է պաշտոնյան:

Նա հավելել է, որ տխուր է, երբ ստիպված են լինում ողջախոհ լինելու խորհուրդներ տալ իրենց բարեկամ համարվող երկրի իշխանություններին:

«Ես վաղեմի բարեկամական հարաբերություններ ունեմ Ադրբեջանի, նրա ժողովրդի և մշակույթի գործիչների հետ։ Ավելի տխուր է, որ ստիպված եմ կոչ անել ողջախոհության և «հուշարձանների դեմ պատերազմի», ռուսական մշակույթի «չեղարկման», ոչնչացման դադարեցման։ Այս կործանարար գործողությունները հակասում են մեր երկրների և ժողովուրդների միջև դաշինքի, գործընկերության և բարիդրացիության ոգուն և առհասարակ սթափ ուղեղին»,- եզրափակել է Շվիդկոյը։

Այսպիսով, Այվազովսկու հուշարձանի քանդումը Լեռնային Ղարաբաղում հայկական մշակութային ներկայությունը ոչնչացնելու ադրբեջանական հայտնի քաղաքականության ևս մեկ ապացույց է։

Իվան Կոնստանտինովիչ Այվազովսկին ռուս նկարիչ և գրաֆիկական նկարիչ է, 19-րդ դարի ամենահայտնի ծովանկարիչներից մեկը, հավաքորդ և բարերար։ Գլխավոր ռազմածովային շտաբի նկարիչ։ Նա ծնվել է Թեոդոսիայում, ավարտել է Սիմֆերոպոլի գիմնազիան և Սանկտ Պետերբուրգի կայսերական արվեստի ակադեմիան, եղել է Ռուսաստանի գլխավոր ռազմածովային շտաբի նկարիչ։ 1846 թվականից ապրել և աշխատել է Թեոդոսիայում, դասավանդել է իր ստեղծած գեղարվեստական ստուդիայում։ 1880 թվականին հիմնադրել է արվեստի պատկերասրահ։ 1881 թվականից՝ Թեոդոսիայի պատվավոր քաղաքացի։

Իվան Այվազովսկու հուշարձանը Ստեփանակերտում հայտնվել է 2021 թվականի դեկտեմբերին։ Հուշարձանը դարձել է «Ռուսական փառքի ծառուղի» նախագծի մի մասը և իրականացվել է ԼՂ այն ժամանակվա իշխանությունների, Լեռնային Ղարաբաղի ռուսական համայնքի և ռուսական խաղաղապահ զորքերի հետ համատեղ։

Այվազովսկին՝ ծնունդով հայ Հովհաննես Այվազյանը, ծնվել է 1817 թվականի հուլիսի 29-ին Թեոդոսիայում, հայկական ընտանիքում, ապրել և ստեղծագործել է Ռուսաստանում՝ որպես Իվան Այվազովսկի: Նա ավարտել է Սանկտ Պետերբուրգի կայսերական արվեստի ակադեմիան, եղել է Ռուսաստանի գլխավոր ռազմածովային շտաբի նկարիչ. 19-րդ դարի ամենահայտնի ծովանկարիչներից մեկն է, կոլեկցիոներ, ուսուցիչ, նաև գրաֆիկ նկարների հեղինակ և բարերար:

Ստեփանակերտի հուշարձանի հեղինակն էլ ռուս նկարիչ, քանդակագործ և ուսուցիչ Սալավատ Շչերբակովն է, որը նաև ստեղծել է Մոսկվայի Պոկլոննայա բլրի վրա գտնվող միջազգայնական զինվորների հուշարձանը և Բաքվում Հեյդար Ալիևի հուշարձանը։

Այս միջադեպը նոր սկանդալի պատճառ է դարձել ռուս-ադրբեջանական առանց այն էլ լարված հարաբերություններում, ու ակնհայտ է՝ Ադրբեջանի ցուցադրական գործողությունը ոչ միայն ՀՀ մշակութային ժառանգության դեմ է ուղղված եղել, այլ նաև ռուսական կողմի:

Մոսկվայի և Բաքվի միջև հարաբերությունների վատթարացման նոր փուլը սկսվել է հունիսին՝ Եկատերինբուրգում սպանությունների հետաքննության շրջանակներում ադրբեջանական սփյուռքի ներկայացուցիչների ձերբակալությունից հետո, որոնցից երկուսը մահացան ձերբակալության ժամանակ:

Ադրբեջանը Ռուսաստանի քննչական կոմիտեին է փոխանցել ձերբակալության ընթացքում երկու ադրբեջանցու խոշտանգումների և սպանության ապացույցները, հայտարարել է հանրապետության գլխավոր դատախազ Քամրան Ալիևը: Արտաքին գործերի նախարարությունը նշել է, որ ձերբակալությունները կատարվել են քրեական գործերի շրջանակներում:

Քննչական կոմիտեն հայտնել է, որ ձերբակալվածներից մեկի մահվան պատճառը սրտի կաթվածն է եղել, ինչը չի ընդունում ադրբեջանական կողմը:

Այս իրադարձություններից հետո Բաքվում խուզարկություններ են իրականացվել «Սպուտնիկ Ադրբեջան» գործակալությունում, մի քանի ռուս զբոսաշրջիկներ նույնպես ձերբակալվել են և մեղադրվել թմրանյութերի մաքսանենգության և կիբեռհանցագործությունների համար։ Նրանք դատարան են բերվել ծեծված, խոշտանգված վիճակում:

Ադրբեջանը նաև չեղարկել է ՌԴ փոխվարչապետի այցը Բաքու: