01/11/2025

Ֆրանսիան ու Գերմանիան Անկարայի հետ հաղորդակցություններում ու ․․․ Հայաստանը

TOPSHOT - France's President Emmanuel Macron (R) speaks with Germany's newly elected Chancellor Friedrich Merz at the garden of Elysee presidential palace in Paris on May 7, 2025. Merz visits France and Poland on May 7, on a mission to boost ties with the European neighbours in turbulent times. (Photo by Ludovic MARIN / POOL / AFP)

Թուրքիայի նախագահ Էրդողանն ընդունել է Գերմանիայի կանցլեր Ֆրիդրիխ Մերցին: «Անադոլուն» հայտնում է, որ բանակցություններն ընթացել են ինչպես դեմ առ դեմ, այնպես էլ պատվիրակությունների կազմով ձևաչափերում, որից հետո Էրդողանը և Մերցը հանդես են եկել մամուլի համար հայտարարություններով:

Եթե համադրենք Թուրքիայի նախագահի և Գերմանիայի կանցլերի հրապարակային հայտարարությունները, ապա կունենանք այսպիսի մոտավոր պատկեր: Էրդողանը պատրաստակամություն է հայտնում ներգրավվել Եվրոպայի անվտանգության «նոր ճարտարապետությանը»՝ ներդնելով թուրքական ռազմաարդյունաբերական համալիրի հնարավորությունները, փոխարենն ակնկալում է Եվրամիությանն անդամակցություն, Եվրոպայում թուրքական և առհասարակ իսլամադավան համայնքների իրավունքների ապահովում:

Էրդողանը նաև նախապայմաններ ունի ռուս-ուկրաինական կարգավորման հարցում, որտեղ գերադասում է Պուտինը «կոշտուկները չտրորել», ինչպես նաև հույս է պահում, որ Եվրոպան և Գերմանիան մասնավորապես կսատարեն իսրայելա-պաղեստինյան կարգավորման «երկու պետություն» սկզբունքին:

Ինչ վերաբերում է Գերմանիայի կանցլերին, ապա նա գոնե հրապարակային հայտարարության մակարդակում ընդունում է, որ Եվրոպայի անվտանգությանն ապահովմանը Թուրքիայի մասնակցությունը «անհրաժեշտություն է», ակնարկում է, որ թուրքական ռազմաարդյունաբերությունը կարող է եվրոպական պատվերներ ստանալ, աջակցում է Անկարայի ռազմա-տեխնոլոգիական նորացման քաղաքականությանը և Թուրքիային «տեսնում Եվրամիության կազմում»:

Ինչպես պարզ հասկացվում է Գերմանիայի կանցլերի դիտարկումներից, նա Թուրքիայի նախագահի հետ առնվազն երեք հարցում տարակարծիք է. Մերցը չի անդրադարձել Գերմանիայի և առհասարակ Եվրոպայի թուրքական և իսլամադավան «համայնքների» թեմային, չի խոսել ուկրաինական և իսրայելա-պաղեստինյան կարգավորման մասին: Այլ աղբյուրների տեղեկություններով, Մերցը և Էրդողանը «հայտարարի չեն եկել ՀԱՄԱՍ-ի գնահատման հարցում»:

Դա նշանակում է, որ Գերմանիան Գազայի ապագան տեսնում է առանց ՀԱՄԱՍ-ի, իսկ Թուրքիան՝ շարունակում պնդել, որ պաղեստինյան այդ կազմակերպությունը պետք է ապագա անկախ Պաղեստինի «քաղաքական համակարգի մաս կազմի»: Գերմանիան, երևում է, չի կիսում նաև ուկրաինական կարգավորման հարցում Թուրքիայի «հարաբերական չեզոքությունը»:

Դիտարժան է, որ երկու օր առաջ Թուրքիա է այցելել Մեծ Բրիտանիայի վարչապետ Քիր Սթարմերը: Այդ բանակցությունների մասին տեղեկատվությունը նկատելիորեն գործնական է:

Կողմերը քննարկել են ռազմական երկկողմ համագործակցության հարցեր: Արևմտյան լրագրողներից մեկը նույնիսկ «կատակել է», որ Լոնդոնը և Անկարան «ՆԱՏՕ-ի կազմում առանձին առանցք են ստեղծում»: Եվրամիություն-Թուրքիա անվտանգային «սիներգիան», այդուհանդերձ, հնարավոր չէ առանց Ֆրանսիայի մասնակցության:

Ծրագրվո՞ւմ է, արդյոք, Էմանուել Մակրոնի Անկարա այցը: Գուցե պատահական զուգադիպություն է, բայց, այնուամենայնիվ, պետք է ընդգծել, որ Գերմանիայի կանցլերի Անկարայում գտնվելու ժամերին վարչապետ Նիկոլ Փաշինյանը հերթական հանդիպումն է ունեցել Ֆրանսիայի նախագահ Մակրոնի հետ: