Նա դեռ Խորխե էր այն ժամանակ։
Ոչ պապ, ոչ հովիվ, ոչ էլ Աստծո ձայնը փոխանցող մարդ։ Պարզապես մի տղա Բուենոս Այրեսի աղմկոտ բակերից մեկում, որտեղ երեկոյան քամին բերում էր թարմ լվացքի հոտը, իսկ սերը թվում էր այնքան պարզ, որքան հարևան տան լուսամուտը։
Ամալիան ապրում էր հենց դիմացը։
Նրա ծիծաղը բարձր չէր, բայց մնում էր օդում, ինչպես արևի վերջին շողը պատերի վրա։ Խորխեն սիրում էր նրան առանց բառերի։ Նրա սերը դեռ անուն չուներ, բայց արդեն ուներ երազ։ Նա գրեց նամակ։ Ոչ ճոխ, ոչ խելացի։ Նկարեց տուն՝ սպիտակ պատերով, կարմիր տանիքով։ Այդ տան մեջ երկուսն էին լինելու։ Եվ մի նախադասություն ավելացրեց, որ հետո պիտի իրեն ամբողջ կյանքում ուղեկցեր.
«Եթե ես չամուսնանամ քեզ հետ, ես կդառնամ քահանա»։
Ամալիան կարդաց նամակը։
Նա դեռ չէր հասկանում, որ այդ մի քանի տողերի մեջ արդեն որոշված էր մի մարդու ճակատագիրը։ Նրա ընտանիքը ասաց «ոչ»։ Ոչ չարությամբ, այլ վախից։ Սիրո համար աշխարհը միշտ ավելի խիստ է եղել, քան Աստծո համար։
Խորխեն այլևս չտեսավ նրան այնպես, ինչպես առաջ։
Բակն այլևս նույնը չէր։ Լռությունն սկսեց խոսել նրա մեջ։ Եվ այդ լռության մեջ նա առաջին անգամ զգաց Աստծուն։ Ոչ որպես փրկիչ, այլ որպես այն մեկը, ում մոտ փախչում են, երբ սերը չի կարող ապրել։
Նա ընտրեց Աստծուն։
Բայց Աստված ընտրություն չէր խնդրել։ Դա մարդու որոշումն էր։ Խորխեն փակեց մի դուռ, բայց բացեց մի ճանապարհ, որը երկար էր, քարքարոտ և լի էր մարդկանց ցավով։ Նա սովորեց լսել ուրիշների խոստովանությունները, որովհետև ինքը մեկը ուներ, որը երբեք չէր ասել։
Տարիներ անց, երբ նա արդեն Ֆրանցիսկոս էր կոչվում, երբ աշխարհը լսում էր նրա ձայնը, երբ նրա ժպիտը մխիթարում էր միլիոններին, նրա ներսում դեռ կար մի փոքր տուն՝ սպիտակ պատերով, կարմիր տանիքով։ Այն տունը երբեք չէր կառուցվել, բայց երբեք էլ չէր փլվել։
Սերը չի մահանում, երբ նրանից հրաժարվում են։
Այն պարզապես փոխում է իր անունը։
Ֆրանցիսկոսը սովորեց սիրել բոլորին։
Բայց ինչ–որ տեղ, շատ խորքում, նա միշտ մնաց այն տղան, որը մի օր կարող էր ընտրել մի կնոջ ու չընտրեց։ Եվ այդ չընտրության մեջ ծնվեց մի ուրիշ սեր՝ ավելի լայն, բայց երբեք նույնքան անձնական։
Միգուցե հենց դրա համար էր նա այդքան մեղմ։
Որովհետև նա գիտի՝ ինչ է նշանակում հրաժարվել երջանկությունից՝ հանուն ուրիշների։
Եվ գուցե Աստված ամենից շատ լսում է հենց այդպիսի մարդկանց աղոթքը։
Ինչ էր խորհում կինը․
Ես երկար տարիներ նրա անունը բարձրաձայն չեմ ասել։
Ոչ վախից, այլ որովհետև անունները երբեմն բացում են դռներ, որոնք մարդը սովորել է փակ պահել։ Իսկ իմ կյանքում մի դուռ կար, որի հետևում միշտ մնացել էր մի տղա՝ թեթև ժպիտով ու աչքերով, որոնք նայում էին այնպես, կարծես արդեն գիտեին, որ կկորցնեն։
Նա Խորխեն էր։
Բակը փոքր էր, պատերը՝ մաշված, իսկ մեր մանկությունը՝ աղմկոտ։ Մենք չէինք խոսում սիրո մասին։ Սերը այդ տարիներին բառ չէր, այլ ներկայություն։ Նա նստում էր դիմացի աստիճանին, ես՝ լուսամուտի մոտ, և դա բավական էր։
Մի օր նա ինձ նամակ տվեց։
Ձեռագիրը մի քիչ շտապ էր, մի քիչ անհանգիստ։ Նամակում տուն կար՝ սպիտակ պատերով, կարմիր տանիքով։ Ես ժպտացի։ Երազելն այդքան հեշտ էր, երբ դեռ չգիտես, թե կյանքը որքան ծանր է դառնում ընտրություններից հետո։
Բայց ամենածանր նախադասությունը վերջում էր. «Եթե ես չամուսնանամ քեզ հետ, ես կդառնամ քահանա»։
Ես չհասկացա այդ պահին, որ նա արդեն հրաժեշտ էր տալիս։
Մեծերը ասացին «ոչ»։ Ոչ այն պատճառով, որ նա վատն էր, այլ որովհետև աշխարհը սովորեցնում է աղջիկներին չհավատալ տղաների երազներին։ Ես լռեցի։ Այդ լռությունն իմ առաջին մեղքն էր նրա առաջ։
Նա հեռացավ առանց հրաժեշտ տալու։
Մարմնով դեռ բակում էր, բայց հայացքով՝ արդեն ուրիշ տեղ։ Եվ մի օր պարզապես չեկավ։ Փոխարենը եկան տարիները, եկան նոր անուններ, ուրիշ ձայներ, ուրիշ կյանք։
Երբ լսեցի, որ նա դարձել է քահանա, սիրտս չցավեց։
Ցավը լինում է այն ժամանակ, երբ դեռ հույս կա։ Իմ մեջ մնացել էր միայն գիտակցումը, որ մի մարդու կյանքը շրջվեց մի նամակի ու իմ լռության միջև։
Տարիներ անց ես նրան տեսա հեռուստացույցով։
Աշխարհը նրան Ֆրանցիսկոս էր կոչում։ Նա խոսում էր աղքատների մասին, ցավի մասին, կարեկցանքի մասին։ Նրա ձայնը մեղմ էր։ Ես ճանաչեցի այդ մեղմությունը։ Դա այն նույն ձայնն էր, որով նա ինձ երբևէ ոչինչ չէր խոստացել, բայց ամեն ինչ էր առաջարկել։
Ես մտածեցի՝ եթե ես ասեի «այո», նա ուրիշ մարդ կլինե՞ր։
Կամ գուցե աշխարհը կկորցնե՞ր այն մարդուն, որը նա դարձավ։
Սերը միշտ չէ, որ ուզում է հաղթել։
Երբեմն սերը պարզապես ուզում է լինել ճշմարիտ։
Ես իմ կյանքը ապրեցի։ Նա՝ իր ճանապարհը։ Բայց երբեմն, ուշ գիշերներին, ես պատկերացնում եմ մի փոքր տուն՝ սպիտակ պատերով, կարմիր տանիքով։ Այն տունը չկա ոչ մի քարտեզի վրա, բայց ապրում է իմ մեջ՝ որպես մի կյանք, որը երբեք չեղավ։
Եվ ես չեմ զղջում։
Որովհետև ես գիտեմ՝ իմ լռության մեջ ծնվեց մի մարդ, որը սովորեց լսել ամբողջ աշխարհին։
Բայց եթե երբևէ Աստված ինձ հարցնի, թե ում եմ սիրել ամենաշատը,
ես չեմ ասի նրա նոր անունը։
Ես կասեմ՝ Խորխե։
Սիմոն Սարգսյան
Բաց մի թողեք
Պատմվածք. Մեղեդի Յոզեֆինայի համար․ Անտոնին Դվորժակ և Յոզեֆինա Չերմակովա
Երեք ձայն Կաֆկայի շուրջ․ Կրքի սահմանն՝ այն տեղը․ Պատմվածք` փաստա-գեղարվեստական
Տարվա լավագույն ֆիլմերը՝ ըստ կինոլրագրողների