Մայիսի 26-ին Վրաստանը նշում է իր ազգային անկախության օրը՝ հղում կատարելով 1918 թվականին հռչակված առաջին հանրապետությանը։ Բայց 2025 թվականի այս օրը զուտ պատմական կամ հանդիսավոր տարեթիվ չէ։
Վրաստանը կանգնած է քաղաքակրթական ընտրության շեմին՝ մնալու եվրոպական ուղու՞ վրա, թե՞ գահավիժելու դեպի ավտորիտար համակարգ։ Վերջերս ընդունված «օտարերկրյա ազդեցության մասին» օրենքի դեմ բողոքող ցուցարարների նկատմամբ կիրառված բռնությունը, և Արևմուտքի արձագանքը ցույց են տալիս, որ Վրաստանում տեղի ունեցողը տեղական խնդիր չէ։
Այն ամբողջ տարածաշրջանի ժողովրդավարության ստուգարքն է։ Բացի տոնական խորհուրդից՝ մայիսի 26-ը հարմար պահ է անդրադառնալու հայ-վրացական հարաբերությունների խնդիրներին ու չօգտագործված հնարավորություններին։
Հայաստան – Վրաստան բարեկամությո՞ւն, թե շահերի հաշվարկ
Հայաստանի ու Վրաստանի հարաբերությունները միշտ եղել են չեզոքից մի փոքր բարձր, բայց հազվադեպ են արժանացել «ռազմավարական» բնորոշմանը։ Կան պատմական կասկածներ, աշխարհաքաղաքական դիրքորոշումների տարբերություն, և մի շարք չլուծված հարցեր՝ Ջավախքից մինչև տարանցիկ քաղաքականություն։
Վերջին դեպքերից մեկը՝ հայկական կոնյակի արտահանման ձգձգումը Վրաստանի մաքսային ծառայությունների կողմից, առաջացրեց լուրջ դժգոհություն։ Տասնյակ բեռնատարներ օրեր շարունակ սպասում էին Փոթիում կամ Թբիլիսիի մաքսատանը՝ առանց հստակ բացատրության։ Արտահանողները խոսում էին վնասների, շուկաների կորստի և նույնիսկ առևտրային գաղտնիքների հնարավոր խախտման մասին։ Բայց շատ ավելի մտահոգիչ էր 2020 թվականի արցախյան պատերազմը։
2020 թ․ պատերազմը և երկակի ստանդարտները
Պատերազմի օրերին Վրաստանը հայտարարեց, թե ռազմական բեռների տարանցումը թե՛ դեպի Ադրբեջան, թե՛ դեպի Հայաստան կասեցվում է՝ չեզոքություն պահպանելու նպատակով։ Բայց այդ չեզոքությունը գործնականում կասկածի տակ դրվեց։
Իսրայելից Ադրբեջան շարունակվում էին զինամթերքի մատակարարումները, ներառյալ դրոններ և հրթիռային համակարգեր, որոնք վճռորոշ դեր խաղացին ռազմաճակատում։ Այդ ընթացքում Հայաստանը բախվում էր տարանցման լուրջ դժվարությունների՝ հատկապես Վրաստանի տարածքով։
2024 թվականին հաղորդագրություններ տարածվեցին, թե Վրաստանի Փոթիի նավահանգստում կասեցվել է Ֆրանսիայից Հայաստան ուղարկված CAESAR ինքնագնաց հրետանային համակարգերի մուտքը։ Սակայն չնայած այս մտահոգություններին՝ համակարգերը ի վերջո հասան Հայաստան։ Սա ցույց տվեց, որ քաղաքական ճնշման, դիվանագիտական ջանքերի և եվրոպական գործընկերության շնորհիվ հնարավոր եղավ հաղթահարել վարչական արգելքները։
Այնուամենայնիվ, այս դրվագը ևս մեկ անգամ ընդգծեց Հայաստանի խոցելիությունը տարածաշրջանային փոխադրումների հարցում և հրատապությունը՝ ունենալու հստակ, կանխատեսելի և փոխվստահելի համագործակցություն Վրաստանի հետ։
Հայացք դեպի ապագա՝ առանց պատրանքների
Վրաստանի անկախության օրը հիշեցում է, որ անկախությունը մեզ համար ինքնին արժեք է, սակայն այն լիարժեք է դառնում, երբ զուգորդվում է արդարության, ժողովրդավարության և հավասարության հետ։ Հայաստանի համար սա պահ է՝ կառուցելու նոր, շահերի վրա հիմնված, սկզբունքային և անկեղծ հարաբերություններ Վրաստանի հետ։
Բարեկամությունը չի նշանակում անտեսել անարդարությունը։ Իսկ ճշմարիտ գործընկերությունը ենթադրում է երկկողմ պատասխանատվություն՝ անվտանգ միջանցքների, փոխադարձ տնտեսական հարգանքի և քաղաքական կանխատեսելիության ապահովմամբ։
Բաց մի թողեք
Ինչո՞ւ հենց Աբու Դաբին է ընտրվել Փաշինյան – Ալիև առարկայական բանակցությունների հարթակ
Անցակետեր հաստատվելո՞ւ են, ռեժիմը կարագավորվելու է ՀՀ օրենսդրությա՞մբ
Հայ – թուրքական կարգավորումը վտանգներ ունի, թե՝ կարող է վտանգվել