Lith Moon Theatre թատերախմբի Լիր արքա ներկայացումը` ռեժիսոր՝ Ջոն Բլոնդել, շեշտադրել է վառ, տեսողական պատմողականության վրա, այլ ոչ թե խիստ ավանդական մեկնաբանությունների:
Ի դեպ, ներկայացումը բնօրինակ անգլերեն լեզվով է, ու առանձնահատուկ բառերի բրիտականական շեշտադրմամբ ու բառերն իրար չկցելով, ինչը մանրամասն հասկանալի է հանդիսատեսին, թեև` բուն շեքսպիրյան թեմայի մի հատվածի հայելային հակառակ կողմն է, եթե Շեքսպիրի բուն ողբերգությունում Լիր արքան փորձում է հասկանալ, թե դուստրերից ով է իրեն առավել շատ սիրում, որպեսզի հասկանա, թե ում կտակի ժառանգությունը, ապա այստեղ, ինչպես վերը նշեցի։
Մոտեցումը հավակնում է հիշեցնել կորուսյալ աշխարհներ և անցյալ ժամանակներ, հին ծեսերով, ուրվականներով և երազներով ողողված մթնոլորտներ, պարզ պատմողականություն և օրիգինալ երաժշտություն, ի դեպ, կենդանի կատարմամբ։
Այս ամենի ականատեսը եղա երեկ Միջազգային թատերական փառատոնում, որ անցկացվում է Սունդուկյանի անվան Մայր թատրոնի բեմերում ու կազմակերպվում է թատրոնի տնօրեն Վարդան Մկրտչյանի կողմից։ Ի դեպ, նա էլ Լիր արքա ներկայացման մեջ մարմնավորում է կուրացող Գլոստեր կոմսի դերը։
Վերադառնանք բնօրինակ երաժշտությանը. Ներկայացումը ներառում է այն, որը, համադրվելով Շեքսպիրի լեզվի հետ, նպատակ ունի ստեղծել յուրահատուկ փորձառություն։ Միջազգային դերասանական կազմ է ձևավորվել․ Հյուսիսային Մակեդոնիայի, Հայաստանի, Անգլիայի, Ֆինլանդիայի և Միացյալ Նահանգների արտիստների միջազգային խմբի կողմից։
Եվս մեկ օր, ևս մեկ Լիր։ Իմ տեսածների համեմատ այն նոր ներկայացումն է՝ բավականին բացառիկ։ Այն համատեղում է տիեզերական մասշտաբը մանրամասների խորը զգացողության հետ և ո՛չ մտավոր հայեցակարգով է գերի վերցված, ո՛չ էլ դերասանների խառնվածքով։
Ամեն ինչ սկսվում է տպավորիչ՝ ինչ որ մեկը սև ծածկույթով նստած է, երբ հանդիսատեսը տեղավորվում է, ապա հատակին ընկած փալասի տակ է դերակատարը, որի վերցնումը առերևույթ վարագույրի դերի կարելի է վերագրել։
Լիր արքայի կողմից իր թագավորության բաժանումը ոչ թե ինչ-որ դատարկ քմահաճույք է, այլ հսկայական հանրային արարողություն, որը կատարվում է մի մարդու կողմից, որը շատ նման է մեկ մեղմ կտրիճի, մեկ կոպիտ բռնապետի։ Հսկայական սենյակում սեղան է, դերասանների բազմությունը մուտք է գործում ինքնատիպ դիմակներով, ինչը միայն ավելացնում է Լիրի զայրույթը անհնազանդ Կորդելիայի կողմից իր կամքը խափանելու համար։ Չնայած տեսարանն ունի էպիկական որակ, սակայն միևնույն ժամանակ այն լի է մարդկային մանրամասներով, ինչը նորություն էր ու բնօրինակից շեղումը որոշակի կենտրոնացում էր պահանջում։
Էպիկականի և մտերմիկության այս խառնուրդը շարունակվում է ամբողջ ներկայացման ընթացքում։ Սակայն ավելի ուշ կա մի տխուր մտերմություն այն փաստի մեջ, որ Գլոսթեր կոմսը կուրացել է իր բռնարար հյուրերի կողմից իր սեփական գինու մառանում։ Այն, ինչպես վերը նշեցի, խաղում է Վարդան Մկրտչյանը՝ բավական հետաքրքիր, ինքնատիպ՝ ընդգծելով կերպարի առանձնահատկությունները։
Լիր արքան խելագար հակասությունների ներկայացում է, ինչպես ճանճերը անառակ տղաների համար, այնպես էլ մենք աստվածների համար բնորոշմամբ։ Մինչդեռ աստվածներն արդար են, և մեր հաճելի արատներից գործիքներ են դառնում՝ մեզ տանջելու համար։ Շեքսպիրը մեզ ներկայացնում է մի աշխարհ, որտեղ չկա ո՛չ հանգ, ո՛չ էլ բանականություն, ո՛չ էլ աստվածային արդարադատություն։
Հետաքրքիր է օգտագործվում նաև Black Box փոքր բեմի հնարավորությունները, որտեղ նախ հանդիսատեսն ու դերակատարները նույն հարթության վրա են, ապա առանձնահատուկ է օգտագործվում նաև դահլիճի մուտքերը, անգամ բակային հատվածը։ Մի տեսակ ներդաշնակություն է ստեղծվում կերպարների ու հանդիսատեսի միջև։
Հիանալի ներկայացում է, աամենակարևորը՝ ոչ ստանդարտ, նորարարություն։
Սիմոն Սարգսյան
Բաց մի թողեք
Ռոտերդամից՝ Երևանի բեմ․ Ադրիան Հուկի մենահամերգը Կամերայինում․ Տեսանյութեր, Լուսանկարներ
Հրանտ Մաթևոսյան – Լևոն Խեչոյան․ «Նրա պայծառ ներկայությունը …»․ Կարինե Մեսրոպյան
Երեք պատմավեպ. երեք պատմություն. երեք վերադարձ … Վարդան Գրիգորյան․ «Պատմավեպեր»