«Լևոնս շատ ճարպիկ, աշխույժ, ժիր երեխա է եղել։ 11 ամսականից քայլել է, խոսել։ Իր դեպքում ամեն ինչ շատ ավելի արագ էր տեղի ունենում։ Վեց տարեկանից հաճախել է ըմբշամարտի։ Նաև պարի է հաճախել։ Հայրիկը շախմատ էր սովորեցրել, երկու եղբայր շատ լավ շախմատ էին խաղում։ Տարբերվում էր իր մտածելակերպով, հասունությամբ։ Տարիքով ավագ մարդիկ իր հետ շփվելուց հետո ասում էին՝ ճիշտ է, Լևոնը 30 տարեկան է, բայց իր հասունությամբ, կարծես, կրկնակի տարիք ունենա»,-«Փաստի» հետ զրույցում ասում է տիկին Գայանեն՝ Լևոնի մայրիկը։
Լևոնը ծնունդով Էջմիածնից է։ Սովորել է Էջմիածնի Մեսրոպ Մաշտոցի անվան թիվ 1 դպրոցում, այնուհետ՝ 2005-2007 թվականներին, Արմավիրի մարզի Տիգրան Մեծի անվան ռազմամարզական հատուկ վարժարանում։ Տիկին Գայանեն նշում է՝ որդին դպրոցում լավ է սովորել։ «Կարող էր ուսուցչի պատմածով բոլոր դասերը ներկայացնել, տանը ոչինչ չսովորեր, բայց արդեն դպրոցում ամեն ինչ, ինչպես հարկն է, ներկայացներ ուսուցչին։ Հատկապես պատմողական առարկաների պարագայում դա ավելի հեշտ էր ստացվում։ Եթե իրեն ինչ-որ բան հետաքրքիր էր, պետք է պրպտեր, գտներ ամեն մանրամասն, որ իր համար ամեն ինչ հասկանալի լիներ։ Իններորդ դասարանում ընդունվեց վարժարան, քանի որ հստակ նպատակ ուներ զինվորական դառնալ։ Եթե մի հարցում որոշում էր կայացնում, ուրեմն պետք է իր ասածով աներ։ Նպատակասլաց էր»։
2008-2012 թթ. Լևոնը սովորել է Վազգեն Սարգսյանի անվան ռազմական ինստիտուտում։ 2012 թվականի հուլիսի 28-ին լեյտենանտի կոչումով ծառայության է անցել ՊԲ ԶՈՒ N զորամասում, 2014 թվականի հուլիսի 28-ին՝ ավագ լեյտենանտի կոչումով մեկ այլ զորամասում։ 2016 թվականին ստացել է կապիտանի կոչում, այնուհետ՝ մայորի կոչում։ «2012 թվականին վիճակահանության միջոցով պետք է որոշվեր, թե ուր է մեկնում ծառայության։ Նա ասաց՝ կընտրեմ Արցախում ծառայելը, երեք տարի կծառայեմ այնտեղ, հետո արդեն կտեղափոխվեմ Հայաստան ու կամուսնանամ։ Սիրում էր իր ծառայությունը, մեկ օր չի տրտնջացել։ Իր հետ ծառայած սպաներն էլ միշտ ասել են, որ Լևոնը կարգ ու կանոնով սպա է եղել»։
Մայոր Լևոն Ավետիսյանը ակտիվ մասնակցություն է ունեցել 2016 թվականի Քառօրյա պատերազմին՝ որպես հատուկ նշանակության վաշտի 1-ին խմբի հրամանատար։ Որոշ դրվագներ այդ օրերից. «Պատերազմի առաջին իսկ րոպեներից իր խմբի տղաների հետ գործել է 9-րդ պաշտպանական շրջանի 118 մարտական դիրքում, հակառակորդն այն ընտրել էր որպես հարձակման ուղղություն։ Մայոր Ավետիսյանը ապրիլի 2-ին հինգ հոգանոց խմբով հարձակվում է հակառակորդի կողմից գրավված 117 մարտական դիրքի վրա, նռնակներով ոչնչացնում հակառակորդի չորս զինծառայողներին և դիրքը վերցնում վերահսկողության տակ, իսկ հակառակորդը, թողնելով դիերը, հետ է քաշվում իր խրամատ։ Որոշ ժամանակ անց հակառակորդը զրահատեխնիկայով և մեծաթիվ խմբերով հարձակվում է նույն 117 մարտական դիրքի վրա։ Անհավասար մարտերից հետո Լևոնը, իր տղաների հետ մարտ վարելով և հակառակորդին կենդանի ուժի կորուստներ պատճառելով, տեղափոխվում է 118 մարտական դիրք և ամրանում այնտեղ։ Հակառակորդը, զգալով նշանակալի կորուստներ, նորից հետ է քաշվել՝ դիերը թողնելով մարտի դաշտում։ Ապրիլի 3-ի առավոտյան հակառակորդը կրկին ավելի մեծ ուժերով, հրետանային կրակի ուղեկցությամբ հարձակվում է 118 մարտական դիրքի վրա»։ Այդ ժամանակ արկի պայթյունից վիրավորվում է Վ. Վարդազարյանը։ Լևոնն ինտենսիվ կրակի տակ նետվում է ընկերոջն օգնության և փրկում նրա կյանքը։
«Ապրիլի 3-ի երկրորդ կեսին Լևոնը խմբի տղաների հետ ձեռքի հակատանկային նռնակներով կանգնեցնում է հակառակորդի զրահատեխնիկայի առաջխաղացումը։ Ապրիլի 4-ին՝ ժամը 10։00-ի սահմաններում, հակառակորդը կրկին հրետակոծում է 118 մարտական դիրքը և փորձում գրավել այն։ Մայոր Լևոն Ավետիսյանը, գնդապետ Արարատ Մելքումյանը, կապիտան Ռոբերտ Բաղյանը և իր խմբի նռնականետորդները կրկին փորձում են կասեցնել հակառակորդի զրահատեխնիկայի առաջխաղացումը։ Գնդապետ Մելքումյանը, նկատելով, որ հակառակորդի հետևակը փորձում է շրջանցել դիրքը ձախ կողմից, Ավետիսյանին կարգադրում է դիրքի ձախ կողմից ՀԱՆ-17-ով խոչընդոտել հետևակի առաջխաղացումը»։ Լևոնը հասնում է դիրքի ձախ հատված։ Հակառակորդի արկը պայթում է խրամատի այն հատվածում, որտեղ տանկերի դեմ մարտեր էին վարում խմբի մյուս տղաները։ «Արկի պայթյունից հերոսաբար զոհվում են Ազնաուր Բալայանը, Նվեր Սիմոնյանը և Ղարիբ Սահակյանը, իսկ գնդապետ Մելքումյանը ստանում է բեկորային վիրավորում։ Լևոնը մնացած տղաների հետ արագ կազմակերպում է զոհված տղաների դուրս բերումը, բուժօգնություն ցուցաբերում գնդապետ Մելքումյանին և շտապօգնության մեքենայով ուղարկում հոսպիտալ»։ Մայորը շարունակում է կազմակերպել մարտական դիրքի պաշտպանությունը ու մինչև զինադադարի հաստատումը մնալ նույն դիրքում։
Քառօրյա պատերազմից հետո Լևոնը պարգևատրվում է ԱՀ «Արիության համար» մեդալով։ Մայրիկը պատմում է, որ Քառօրյա պատերազմից հետո Լևոնի պատասխանատվության աստիճանը բարձրացրեցին, երբ իրեն նշանակեցին Ջրականի գնդի հետախուզության պետ. «Միանգամից երկու պաշտոնով բարձրացրեցին, և 27 տարեկանում դարձավ հետախուզության պետ։ 2020 թվականի հունիսին նշանակվեց ՀՀ ՊՆ N զորամասի օպերատիվ բաժնի հատուկ նշանակության խմբի ավագ սպա։ Ինչպես զինակից ընկերներն են ասում, շատ «ձիգ» սպա է եղել։ Մի օր, երբ Եռաբլուրում էի, Անդրանիկ անունով մի տղա մոտեցավ, սայլակով էր։ Ասաց, որ Ջրականում Լևոնի հետ է եղել։ Լևոնը 2020 թվականի հունիսից արդեն Հայաստանում էր ծառայում։ Ասացի՝ եթե Լևոնը մնար այդտեղ, իր հետ երևի ոչինչ չէր լինի։ Անդրանիկն արձագանքեց՝ դա պնդել չի կարող, բայց այն, որ Լևոնի՝ Հայաստան տեղափոխվելուց հետո զորամասը զգաց նրա կարիքը, նրա բացակայությունը, դա հաստատ է։ Իրեն անգամ մի օր ասել էին՝ Լևո՛ն, գնա այնտեղ, ձգի բոլորին, դու կարող ես։ Երբ Եռաբլուրում Լևոնի մոտ հավաքված տղաների էի տեսնում, հարցնում էի՝ ճանաչո՞ւմ եք Լևոնին, արձագանքում էին՝ ով չգիտի Լևոնին, Ղարաբաղում բոլորն են ճանաչում «ռազվետկի Լյովին»։ Լևոնը երբեք տանը չի խոսել իր ծառայության մասին։ Իրեն որպես սպայի ճանաչում եմ իր ընկերների, համածառայակիցների պատմություններից։ Ինձ համար նա իմ ուրախ, պարող, ժպտերես Լևոնն է, ով երբեք առանց ծաղիկների տուն չէր գալիս»։
44-օրյա պատերազմը փոխեց Քառօրյա պատերազմով անցած մայորի կյանքի ընթացքը։ «Լևոնս սեպտեմբերի 22-ից արձակուրդում էր։ Սեպտեմբերի 26-ին իր հարսանիքն էր, իսկ 27ին սկսվեց պատերազմը։ Հոկտեմբերի 2-ից գնացել է զորամաս։ Հոկտեմբերի 3-ին մեկնեց Արցախ։ Մենք իրեն վերջին անգամ տեսել ենք հոկտեմբերի 1-ին»։
Լևոնի մարտական ուղին փաստում է. «Հոկտեմբերի 4-ից մասնակցել է Ջրական (Ջաբրաիլ), Քարհատ (Դաշկեսան), Տուլուս, Դաշվեիսալ, Մինբաշիլ, Յարախմեդլի, Առաքել, Ձորագյուղ, Հադրութ բնակավայրերի, հարավային մատույցների Տյակ, Վանք, Շիշդագ լեռ, Ցուր, Սարինշեն և դրանց հարակից բնագծերի ու մատույցների համար մղվող պաշտպանողական և հարձակվողական մարտերին։ Բոլոր ուղղություններով իրականացրել է տեղազննման ու փոխհամագործակցության աշխատանքներ (վերադասի և ենթակայի հետ), օգնել է խմբերի և ջոկատների հրամանատարներին՝ ընդունել ճիշտ որոշում, անձնական օրինակ է ծառայել զինակից ընկերներին, մշտապես անձնական օրինակով բարձրացրել զինծառայողների մարտական ոգին։ Մարտական գործողությունների շրջաններից անձամբ կազմակերպել ու դուրս է բերել մեր և այլ զորամասերի վիրավոր և շփոթված (կորած) զինծառայողներին, ցուցաբերել է առաջին բուժօգնություն։ Աջակցել է հրամանատարին շրջափակումից դուրս եկած անձնակազմին դուրս բերել անվտանգ շրջան։ Իր ուղղորդած հրետանու կրակով թշնամուն հասցվել են կենդանի ուժի մեծաքանակ կորուստներ»։
Այդ օրերի ընթացքում ամեն օր Լևոնը կապի մեջ է եղել ընտանիքի անդամների հետ։ «Վերջին անգամ զրուցել ենք հոկտեմբերի 12-ին։ Զանգահարեց, ասաց՝ մի երկու օրից գալիս ենք հանգստի»։ Նույն օրը՝ հոկտեմբերի 12-ին Սարինշենի մատույցներում հատուկ մարտական խնդիրներ կատարելու ժամանակ Լևոնն անմահանում է թշնամու անօդաչու թռչող սարքի հարվածից։ Հոկտեմբերի 13-ին ընտանիքը ստանում է որդու զոհվելու բոթը, իսկ 15-ին նրա հուղարկավորությունն էր։ «Դաժան օրեր էին»,- հավելում է մայրիկը։
Ապրելու ուժի մասին։ «Քո աչքով տեսել ես որդուդ, բայց անընդհատ սպասում ես իրեն։ Այն ժամանակ մի մտքով էի ինձ հույս տալիս, որ Լևոնս դեռ Արցախում է, չի տեղափոխվել։ Սպասում էի իրեն։ Հիմա էլ շարունակում եմ սպասել։ Լևոն անունով թոռնիկ եմ ունեցել։ Բայց, միևնույնն է, Լևոնս ուրիշ աշխարհ էր։ Իմ երկու որդիներին էլ անսահման եմ սիրում, չեմ կարող չափել, թե տղաներիցս յուրաքանչյուրին ինչ ձևով ու որքան։ Ոչինչ ուժ չի տալիս այս ծանր օրերում, դրանք սուտ խոսքեր են։ Հիմա ապրում եմ Դավիթիս համար, որ նա մենակ չմնա։ Զգում եմ իր եղբոր բացակայությունն իր թիկունքում։ Ապրում եմ նրա համար, որ տղաս մենակ չմնա»։
Հ. Գ. – Մայոր Լևոն Ավետիսյանը ծառայության տարիներին արժանացել է տասնյակից ավելի պատվոգրերի և մեդալների՝ «Ծառայության համար» ռազմական հետախուզության կրծքանշան, «Անբասիր ծառայության համար» 1-ին աստիճանի, «ՀՀ Զինված ուժեր 20 տարի» հոբել յանական, ԱՀ «Արիության համար», «Լեոնիդ Ազգալդյան» մեդալներով։ Հուղարկավորված է Եռաբլուրում։
ԼՈՒՍԻՆԵ ԱՌԱՔԵԼՅԱՆ
Բաց մի թողեք
Սեպտեմբերի 27-ի աստղագուշակ․ Կարևոր խոսակցությունների օր է
«Միշտ բարձր եմ պահելու քո պատիվը, այն, ինչ կիսատ ես թողել, ավարտին ենք հասցնելու»․ Վալոդյա Գրիգորյանի դստեր հուզիչ գրառումը
Ոչ Վալոդյա Գրիգորյանը, ոչ նրա եղբայրը կապ չունեն այդ սպանության հետ, անմտություն է այն վարկածը, որ վենդետա է տեղի ունեցել