Հարակիրին կամ սեպուկուն միջնադարյան Ճապոնիայում սամուրայների շրջանում տարածված ծիսական ինքնասպանության ավանդույթ էր, որի ժամանակ սամուրայը հատուկ դանակով կտրում էր իր որովայնը։
Այդպիսով նա ցավի ու մահվան առջեւ ցուցադրում է խիզախությունը, մարդկանց եւ աստվածների առջեւ՝ մտադրությունների անեղծությունը: Մեր օրերում ճապոնացին դարձյալ պատրաստ է դիմելու հարակիրիի, եթե կասկածի տակ դրվեն սեփական անձի, ինչպես նաեւ ընտանիքի կամ մերձավորի պատիվն ու արժանապատվությունը:
Փոքր մի տեղեկանք. Կամավոր մահվան ազգային ավանդույթի գոյության ողջ ընթացքում ինքնամերժումի գործողությունները մեծարվել են որպես բարձրագույն արժեքներ: Զոհը՝ ինքնակամ մեռնելով, առաջացնում էր ոչ միայն ցավ, այլ նաեւ հարգանք ու հիացում: Ի տարբերություն ամերիկացիների, որոնք իրենց բարոյականությունը պատճառաբանում են մեղքի զգացումով, Ճապոնիան առաջնորդվում է ամոթի զգացումով: Նրա վարքականոնում ամոթն ունի նույնպիսի իշխանություն, ինչպիսին արեւմտյան վարքականոնի մեջ «խղճի մաքրությունն» է, «Աստծո հետ լինելը» եւ «մեղքերի թողությունը»:
Թվում է՝ աշխարհի ամենազարգացած երկրներից մեկի ու միջնադարյան վայրագ բարքերի միջեւ որեւէ համատեղելիություն չի կարող լինել, բայցեւայնպես, մարդու պատվի հարցին, նրա արժանապատվությանը վերաբերելի մասով այդ ծեսը չի կորցրել կենսունակությունն ու արդիականությունը:
Ինչպես հնում, այժմ՝ նույնպես, սեպուկուն պատվազրկությունից, բարոյական անկումից ու հանրային պարսավանքից խուսափելու միջոց է, որին հետեւելը, եթե շատ անկեղծանանք, չէր խանգարի մեր ռազմաքաղաքական վերնախավին՝ 44-օրյա պատերազմի խայտառակ պարտությունից հետո: Դա սեփական մեղքը գիտակցելու եւ ամոթը մաքրագործելու արժանապատիվ քայլ կլիներ:
Բայց սրանց որտեղի՞ց այդքան վեհանձնություն: Հիշենք 2001-ին մեծ հնչեղություն ստացած՝ ճապոնացի հայտնի ձյուդոյիստ Իսաո Ինոկումայի ինքնասպանությունը, որի գլխավորած ընկերությունը սխալ կառավարման պատճառով սնանկացել էր։
Մեր դեպքում խոսքն ինչ-որ ընկերության սնանկացման մասին չէ, այլ՝ մի փթթուն բնօրրանի կորստյան, հազարավոր զոհերի, անհայտ կորածների ու վիրավորների, երեքհազարամյա հայրենիքից բռնատեղահանված շուրջ 140 հազար հայրենակիցների: Այս ամենի թիվ մեկ մեղավորն ու պատասխանատուն հարակիրիի դիմելու փոխարեն՝ «Հ1»-ի եթերում շտապեց վիճարկել իր մեղավորությունն ու պատասխանատվությունը:
Առհասարակ՝ ազգերը բաժանվում են մեղքի եւ ամոթի հասարակությունների: Ծագող արեւի երկիրը ամոթի հասարակություն է, Հայաստանը՝ նույնպես: Եթե ժամանակակից Ճապոնիայում պաշտոնյան մեղադրվում է կոռուպցիայի կամ այլ ծանր հանցագործության մեջ, պատվազրկվում է ոչ միայն ինքը, այլեւ իր ընտանիքը: Ե
վ պատվազրկության բիծն ընտանիքի վրայից մաքրելու համար նրան մեկ տարբերակ է մնում՝ հարակիրին, քանի որ պետության տված պատիժը բավ չէ հանցանքը մաքրելու համար, պետք է դա ընդունի նաեւ հանրությունը, որպեսզի ընտանիքի բարի անունը համարվի վերականգնված: Ամոթի հասարակությունում տիրապետողը հավաքականությունն է, մեղքի հասարակությունում՝ անհատականությունը:
Ըստ նշված կանոնի, ամոթի հասարակություններում, որոնց թվում են նաեւ Ճապոնիան եւ Հայաստանը, հանրային կարծիքին վճռորոշ դեր է վերապահված, ինչն էլ իշխանությանը հնարավորություն է տալիս իր օգտին մանիպուլացնելու հանրային կարծիքը:
Դրա համար իշխող քաղաքական ուժը բազմաթիվ գործիքներ ունի՝ սկսած վարձու քարոզչամիջոցներից մինչեւ սոցցանցերում հարմար տեղավորված ֆեյքային ֆաբրիկաներ ու պետբյուջեից կանոնավոր վարձատրվող «փորձագետների», «քաղաքական մեկնաբանների» մի անդեմ բազմություն, որոնք համակարգված արշավ են սկսել ավանդական ինստիտուտների դեմ՝ ձեւավորելով ամոթի մասին աղճատված պատկերացումներ:
Ճապոնիայում նման գռեհկացված պրակտիկան չի անցնի, ուստիեւ այնտեղ հանրային կարծիքը կայուն է, Հայաստանում՝ հեղհեղուկ:
Բաց մի թողեք
Ալիևը քաղաքական ինչ «գործարք» կարող է առաջարկել Ֆրանսիային
Ֆրանսիան ինչո՞ւ է մտադրվել Սիրիայում ռազմական ներկայություն ունենալ, եթե Թրամփը որոշի հեռացնել ամերիկյան զորախումբը
Ինչ է սպասվում Հայաստանում, որ այդքան հետաքրքիր հայտարարություններ են արվում ու հանդիպումներ տեղի ունենում