Բացառիկ հարցազրույցում Պորտուգալիայի էներգետիկայի և շրջակա միջավայրի նախարար Մարիա դա Գրասա Կարվալյուն ասել է, որ անդամ պետությունների միջև հավասար մրցակցային պայմանների ապահովումը «անհրաժեշտ» կլինի 2026 թվականին ԵՄ-ում էլեկտրաէներգիայի գների իջեցման համար։
Պորտուգալիայի էներգետիկայի և շրջակա միջավայրի նախարար Մարիա դա Գրասա Կարվալյուն Euronews-ին ասել է, որ Եվրոպական հանձնաժողովը պետք է կարևոր դեր խաղա ԵՄ երկրների միջև արդար մրցակցություն ապահովելու գործում, քանի որ նրանք արդիականացնում են իրենց էլեկտրացանցերի ենթակառուցվածքները՝ գները կայուն պահելու համար։
Պորտուգալիայի նախարարը, որը մասնավորապես ղեկավարել է էլեկտրաէներգիայի շուկայի մասին օրենքի վերաբերյալ քաղաքական բանակցությունները, ասել է, որ հավասար մրցակցային պայմանների ապահովումը «անհրաժեշտ» կլինի ԵՄ-ում էլեկտրաէներգիայի գների հավասարաչափ իջեցման համար։
Կարվալյոյի խոսքով, եթե մեկ երկրում էլեկտրաէներգիան արհեստականորեն շատ ավելի էժանանա, դա անխուսափելիորեն կազդի մյուսների վրա և նրանց արդյունաբերությունները կդնի անարդար մրցակցության վտանգի տակ։
Նա ասել է, որ հանձնաժողովի պարտականությունն է ապահովել միասնական շուկան՝ համաձայն ընդհանուր կանոնների։ Կարվալյուն հավելել է, որ ԵՄ երկրներում էներգետիկ ընկերությունների համար կառավարության աջակցությունը պահանջում է «հստակ և թափանցիկ կանոններ՝ մրցակցային օրենսդրության աղավաղումներից խուսափելու համար», և որ հանձնաժողովը պետք է վերահսկի նման խնդիրը։
«Սա մեզ անհանգստացնում է, քանի որ այն երկրները, որոնք կարող են շատ ավելի շատ ներդրումներ կատարել՝ էներգետիկ համակարգում պետական ֆինանսներ ներարկելու միջոցով մրցակցությունը նվազեցնելու միջոց, արհեստականորեն իջեցնում են էլեկտրաէներգիայի գինը և այդպիսով իրենց արդյունաբերություններին ավելի շատ օգնում, քան մյուսները», – Euronews-ին ասել է Կարվալյոն։
Պորտուգալիան թվարկված էր Հանձնաժողովի վերջին ծրագրում՝ մինչև 2040 թվականը բլոկի էլեկտրաէներգետիկ ենթակառուցվածքների դիմադրողականությունը բարձրացնելու և էներգիայի գները իջեցնելու համար ընդգծված ութ հիմնական նախագծերից երեքում՝ Պիրենեյների վրայով երկու էլեկտրաէներգիայի միացում և Պորտուգալիան ու Գերմանիան միացնող մեկ ջրածնային նախագիծ։
Ծրագրի նպատակն է ապահովել ԵՄ երկրներում էլեկտրաէներգիայի ավելի կայուն հոսք և մեծացնել վերականգնվող էներգիայի օգտագործումը էլեկտրաէներգիայի ցանցը սնուցելու համար։ ԵՄ երկրները պետք է զգալի ներդրումներ կատարեն այս ձեռնարկության մեջ, բայց որոշները կարող են ավելի լավ դիրքում լինել՝ պետական միջոցներից օգտվելու իրենց ավելի ուժեղ կարողության շնորհիվ։
Վերջերս մի խումբ երկրներ՝ Ավստրիան, Բելգիան, Չեխիան, Էստոնիան, Ֆինլանդիան, Ֆրանսիան, Հունաստանը, Իռլանդիան, Լյուքսեմբուրգը և Նիդեռլանդները, միացան Պորտուգալիային և Իսպանիային՝ շարունակելու մրցակցային հարցերի շուրջ աշխատանքը՝ կանխելու ազատ մրցակցությանը հակասող օրենքները, թիրախավորելով Հանձնաժողովի ցանցային փաթեթի շրջանակներում իրականացվող նախագծերը։
Ցանցի արդիականացումը կպահանջի «ԵՄ-ի զգալի ներդրումներ»
Հանձնաժողովը կանխատեսում է, որ մինչև 2040 թվականը դաշինքի ցանցային ենթակառուցվածքը վերանորոգելու համար անհրաժեշտ կլինի հսկայական 1.2 տրիլիոն եվրո։ Ֆինանսավորման կառուցվածքը մնում է անորոշ։
Տեսականորեն, ԵՄ-ն կարող է օգտվել մի շարք տարբերակներից, ներառյալ ԵՄ միջոցները, ազգային բյուջեները, մասնավոր ներդրումները և ծախսերի համատեղ օգտագործումը, հատկապես հաշվի առնելով պահանջվող ներդրումների մասշտաբները։ Սակայն դա կպահանջի քաղաքական համաձայնություն, և եվրոպական էներգետիկ շուկան, ինչպես նաև դրա բաղադրիչները, մնում են խիստ մասնատված։
«Մի փոքր մասը գալիս է ԵՄ ֆինանսավորումից, ինչը ինձ անհանգստացնում է», – ասաց Կարվալյոն։
Պորտուգալիայում ենթակառուցվածքային ներդրումների մի մասը գալիս է կառավարության կողմից սահմանված սակագնից։ Համակարգը սնուցվում է ազգային էլեկտրաէներգետիկ համակարգով, որը հետո բաշխվում է բոլոր սպառողներին։
Պորտուգալացի նախարարը բացատրեց, որ ցանցերին մուտք գործելը և ցանցերում կատարված ներդրումները ներառված են սակագնի մեջ։ Երբ էլեկտրաէներգիայի հաշիվը ներառում է արտադրության բաղադրիչ և ցանցին մուտք գործելու բաղադրիչ, այն ներառում է ցանցի ներդրումները տարիների ընթացքում։
«Ահա թե ինչու, երբ մենք թույլատրում ենք ներդրումներ ցանցերում, մենք միշտ պետք է անհանգստանանք դրա սակագնի վրա ազդեցության մասին, քանի որ այն չի գալիս պետական բյուջեից, այլ էլեկտրաէներգիայի հաշիվները վճարող բոլորի գրպաններից», – ասաց Կարվալյոն։ «Որքան շատ ենք հետապնդում եվրոպական ֆինանսավորումը, այնքան քիչ ենք մտնում սակագնի մեջ»։
Էներգետիկայի կարգավորող մարմիններն ասում են, որ ԵՄ ջրածնի շուկան խոչընդոտվում է թանկարժեք արտադրության և անորոշության պատճառով
«Պահանջարկը մեր հաջորդ մեծ փորձությունն է». Ջրածնի խորհրդի ղեկավարը նշում է, որ քաղաքականության առաջընթացի բացակայության դեպքում 110 միլիարդ դոլար է վտանգված
Եվրոպական միացման հիմնադրամը, որը մասամբ կֆինանսավորի հանձնաժողովի ցանցային ծրագիրը, կծածկի երեք նախագծերի մի մասը, մինչդեռ մնացածը կարող է ֆինանսավորվել Եվրոպայի տարեկան բյուջեի միջոցով: Ֆինանսավորումը խթանելու համար Պորտուգալիայի կառավարությունը նաև քննարկում է բանկին վարկ տրամադրելը՝ ցանցերում ներդրումներ կատարելու համար:
Եվրոպական ժողովրդական կուսակցության (ԵԺԿ) նախկին պատգամավորը նշել է, որ այնպիսի ֆինանսական գործիքներ, ինչպիսիք են էլեկտրաէներգիայի գնման համաձայնագրերը (PPA) և տարբերության պայմանագրերը (CfD), լավ օրինակներ են մեխանիզմների ավելացման համար:
Եվրոպական խորհրդարանի նախկին պատգամավորը, որը ծագումով կենտրոնամետ Եվրոպական ժողովրդական կուսակցությունից է (ԵԺԿ), ասել է, որ այնպիսի ֆինանսական գործիքներ, ինչպիսիք են էլեկտրաէներգիայի գնման պայմանագրերը (ՀԳՊ) և տարբերության պայմանագրերը (ՏԳՊ), լավ օրինակներ են ԵՄ այն երկրների միջև մրցունակությունը լուծելու մեխանիզմների, որոնք պետք է արդիականացնեն իրենց ցանցային ենթակառուցվածքները։
ՏԳՊ-ները և ՏԳՊ-ները սովորաբար կնքվում են պետական և մասնավոր կողմերի միջև։ ՏԳՊ-ները պայմանագրեր են՝ սահմանաչափով և սահմանաչափով, որոնք կարող են կապ չունենալ կառավարության աջակցության հետ, բայց դրանք կարող են ապահովված լինել պետական երաշխիքով։
«Որոշ երկրներ ցանկանում են խթանել էլեկտրաէներգիայի ներդրումները՝ օգտագործելով ՏԳՊ-ներ, որտեղ կա պետության կողմից ներդրումները պաշտպանելու երաշխիք», – ասել է Կարվալյոն։
«Բայց կրկին, ինչպես գրված է էլեկտրաէներգիայի շուկայի վերաբերյալ զեկույցում, մրցակցությունը պետք է վերահսկի պետական պաշտպանություն կամ պետական երաշխիքներ ունեցող ՏԳՊ-ների քանակը՝ մրցակցության լուրջ խափանումներից խուսափելու համար», – զգուշացրել է նա։
Պորտուգալիան մեծ խաղադրույք է կատարում մաքուր էներգիայի վրա, սակայն կապի հետ կապված խնդիրները մնում են
Պորտուգալիան մաքուր էներգիայի երկիր դառնալու ճանապարհին է, որտեղ հիդրոէներգիան, արևային և քամու էներգիան 2024 թվականին կկազմեն նրա էներգետիկ խառնուրդի մոտ 71%-ը, ըստ Պորտուգալիայի արտաքին առևտրի և ներդրումների գործակալության։
Սակայն հնացած էլեկտրացանցը, որը վերջերս մոտ 60 միլիոն մարդու անտեղյակության մեջ թողեց հարևան Իսպանիայում ապրիլին տեղի ունեցած միջադեպից հետո, խոչընդոտում է Պորտուգալիայի լիակատար ինտեգրումը Եվրոպայի մնացած մասի հետ և խաթարում է կլիմայական նպատակները։
Նախարարն ասաց, որ առաջ նայելով՝ Պորտուգալիայի առաջնահերթությունը ներքին ցանցի ամրապնդումն է։ Գազի պահեստավորման և ծովային էներգետիկ նախագծեր նույնպես տեսանելի են ապագայում։
Լիսաբոնն ունի փոխանցման ցանցերի 10-ամյա ծրագիր՝ չորս միլիարդ եվրոյի ներդրումով։ Այնուամենայնիվ, մինչդեռ Իսպանիայի հետ միացումը մոտ է 25%-ի, ինչը գերազանցում է Հանձնաժողովի կողմից 2030 թվականի համար սահմանված 15%-ի նպատակը, Իբերական միացումը (Պորտուգալիան և Իսպանիան համատեղ) Ֆրանսիայի հետ կազմում է ընդամենը 2-3%։ Սա հիասթափության աղբյուր է երկու Իբերական ազգերի համար։
«Պիրենեյյան թերակղզին Եվրոպային ավելի լավ ինտեգրելու համար մենք պետք է մասնակցենք այս երկու նախագծերին՝ Պիրենեյների միջով անցնող էլեկտրաէներգիայի միացմանը», – ասաց Կարվալյոն։ «Դա է դժվարությունը, մենք պետք է շատ աշխատենք այնտեղ հասնելու համար»։
Եվրոպական հանձնաժողովի «Էներգետիկ մայրուղիները» ներկայացվեցին 2025 թվականի դեկտեմբերի 10-ին Բրյուսելում։ Եվրոպական հանձնաժողովի աուդիովիզուալ ծառայություն
Պորտուգալիայում և Իսպանիայում ապրիլյան էլեկտրաէներգիայի անջատումից հետո երկու երկրները և հանձնաժողովը բանակցություններ վարեցին Ֆրանսիայի հետ՝ պնդելու երեք երկրների միջև էլեկտրաէներգիայի միացման անհրաժեշտության վրա, ասաց նախարարը, քանի որ Փարիզը վաղուց դժկամությամբ էր ներդրումներ կատարում Պիրենեյյան թերակղզու հետ միացման կետերում։
Քննադատները պնդում են, որ առաջընթացի բացակայության հիմնական պատճառը Ֆրանսիայի կողմից միջուկային էներգիայի նկատմամբ ճնշումն է՝ արևային և քամու էներգիայի փոխարեն. մի բան, որը Փարիզը հերքում է՝ նշելով, որ երկու երկրները երբեմն ներմուծում են, այլ ոչ թե արտահանում, էներգիա Ֆրանսիայից։
Այնուամենայնիվ, Ֆրանսիայի իշխանությունները հունիսին համաձայնագիր ստորագրեցին Եվրոպական ներդրումային բանկի հետ Պիրենեյների երկու միջկապակցման գծերի վերաբերյալ, ինչը հույս ներշնչեց, որ հարավային երկրները կբարձրացնեն իրենց էներգետիկ դիմադրողականությունը դաշինքի մնացած մասի հետ։
«Ֆրանսիան համաձայնել է Պիրենեյներում գտնվող երկու միջկապակցման կետերի հետ՝ Հանձնաժողովի կողմից առաջարկված ցանցերի փաթեթից», – ասաց Կարվալյոն՝ նշելով, որ ԵՄ գործադիր մարմինը չի առաջ քաշի այս երեք նախագծերը՝ Ֆրանսիայի այդքան ուժեղ մասնակցությամբ, առանց նրանց համաձայնության։ Սա կարող է լինել վեճի թեմա նոր տարում։
Լիսաբոնը նպատակ ունի կանաչ ջրածնի արտահանում իրականացնել
Մաքուր էներգիայի մեծ ծավալներից բացի, Պորտուգալիան ցանկանում է մրցակցել նաև կանաչ ջրածնի արտադրության ոլորտում, քանի որ ԵՄ-ն ձգտում է մինչև 2030 թվականը երկրի ներսում արտադրել 10 միլիոն տոննա։
H2Med ջրածնի նախագիծը, որը Պորտուգալիայի, Իսպանիայի, Ֆրանսիայի և Գերմանիայի միջև 2022 թվականին ստորագրված գործընկերություն է, նախատեսված է վերականգնվող ջրածնի տեղափոխման համար 2032 թվականից։
Պորտուգալացի նախարարը նշեց, որ նախագիծը, որը նույնպես Հանձնաժողովի ցանցերի ծրագրի մաս է կազմում, «կարող է մի փոքր ավելի երկար տևել»՝ իր նոր և բարդ տեխնոլոգիայի պատճառով։
«Մեր առաջնահերթությունը ջրածին արտադրելն է՝ Պորտուգալիա արդյունաբերություններ գրավելու համար, հատկապես խոշոր քիմիական արդյունաբերությունների և նավթաքիմիական ընկերությունների համար, որոնք իրենց արդյունաբերական գործընթացներում մեծ քանակությամբ ջրածնի կարիք ունեն», – ասաց Կարվալյոն։
Քանի որ ջրածնի երկար հեռավորությունների վրա տեղափոխումն այսօր դժվար է մնում, նա ասաց, որ ավելի հավանական է, որ հաջորդ հինգ կամ վեց տարիների ընթացքում այն արդյունաբերությունները, որոնք ջրածնի կարիք ունեն, կտեղափոխվեն ջրածնի արտադրության վայրերին ավելի մոտ։
«Մեր նպատակն է Եվրոպային՝ Եվրոպայից կամ աշխարհից դուրս, ցույց տալ, որ Պորտուգալիան ունի կանաչ վերականգնվող էներգիայի մեծ պաշարներ և մեծ քանակությամբ կանաչ ջրածին արտադրելու ներուժ՝ մատչելի գնով, և, հետևաբար, Պորտուգալիայում արդյունաբերություններ գրավելու և շտկելու ամբողջ հետաքրքրությունը», – ասաց Կարվալյոն։
Բաց մի թողեք
Բնակարանները թանկացել են․ Կենտրոնական բանկը հրապարակել է Բնակելի անշարժ գույքի գների ինդեքսը
Եվրոպայի պարզեցման խառնաշփոթը հիասթափեցնում է բիզնեսներին
Ինչո՞ւ խափանվեց Եվրոպայի գիշերային գնացքների վերածնունդը