Վալերի Գերգիևը Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախմբի 100 ամյա հոբելյանական համերգաշարերի շրջանակներում Երևանում էր ու երկրորդ օրը գլխավորում էր վառ մթնոլորտով լի Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը, որի ժամանակ առաջին ջութակի դերում Անուշ Նիկողոսյանն էր։
Գերգիևի երեկվա խաղացանկում Նիկոլայ Ռիմսկի-Կորսակովի «Շահրազադե» սիմֆոնիկ սյուիտն էր, Մոդեստ Մուսոգորսկու Պատկերներ ցոիցահանդեսից և Մորիս ռավելի հանրահայտ Բոլերո ստեղծագործությունները։
Այն ընդհանուր գերազանցությունը, որով նա կատարում է Ռիմսկի-Կորսակովի օպերան, հատկապես համարձակ նախաբանը խոստանում էր շատ գրավիչ դրամա։
Թեև՝ մերօրյա մեծագույն դիրիժորներից Գերգիևը պատրաստվում է անվտանգ խաղալ՝ չափավոր տեմպերով և ոչ այնքան վառ դինամիկ հակադրություններով։ Սակայն եզրափակիչում Գերգիևը զգալի էներգիա է ստեղծում՝ կտրուկ ուրվագծված արտահայտություններով։
Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը առաջարկում էր հղկված և կարգապահ նվագ և նուրբ մենակատարային աշխատանք, մասնավորապես՝ ջութակահար Անուշ Նիկողոսյանի կողմից։
Ամբողջ ներկայացումն ունի ծովի մակընթացություններն ու հոսանքները, և Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը հնչում է որպես աշխարհի լավագույններից մեկը։ Մատուցումը հուզիչ էր և ստեղծում էր բալետի տեսիլքներ։ Գերգիևի ձեռագրով ստեղծագործության չորս մասերը դառնում են ավելի ամբողջական, ամբողջ ստեղծագործությունն ավելի լավ է միասին կախված որպես մեկ ստեղծագործություն, քան որպես անկապ տոնային բանաստեղծությունների շարք։
Սովորաբար համերգից հետո պատմել համերգի մասին, իմ համեստ կարծիքով, ըստ էության ոչինչ չի տալիս այն երբևէ չտեսած մարդուն, ուտի՝ փոչձեմ առավել պատկերավոր ներկայացնել՝ հեքիաթ – իրականության պես․
Փակեք աչքերը, երբ լսում եք «Շահրազադը», և միտքը լցվում է վառ պատկերներով՝ անհանգիստ օվկիանոս, տասնութերորդ դարի ալիքավոր առագաստներով նավեր, նավաստիներ և շքեղ նավապետներ, որոնք փրկում են օրը։ Երաժշտական գույներն ու հյուսվածքները ձեզ զգոնացնում են, գայթակղում. փողային գործիքների բաժնի բարձր, չարագուշակ հնչյունները՝ բռնակալ սուլթան, և հնարավոր ամենաքաղցր, ամենանուրբ ջութակի ներկայությունը՝ գեղեցիկ Շահրազադ։
Այս երկու ձայները օգնում են պատմել պատմությունը ամբողջ ստեղծագործության ընթացքում, որը, չնայած ձեր ականջները ցանկանում են ձեզ հակառակը ասել, սիմֆոնիա չէ, այլ սիմֆոնիկ սյուիտ։
Ռիմսկի-Կորսակովի «Շահրազադը» պատմություն է պատմության մեջ, ավելի ճշգրիտ՝ միջնադարյան արաբական պատմությունների ժողովածուն՝ 1001 գիշեր, որը անգլերենում կոչվում է նաև «Արաբական գիշերներ»։ Այն պատմողի մասին է, որը սուլթանին պատմում է մեկ գիշերվա պատմություն 1001 գիշեր շարունակ և այդպիսով փրկում է ոչ միայն իր կյանքը, այլև թագավորության բոլոր երիտասարդ կանանց կյանքերը։
Տեսեք, միջնադարյան սուլթանը՝ բավականին դժվար, վրեժխնդիր բռնապետի տեսակ, որոշել էր իր առաջին կնոջ անհավատարմությունից և հետագա գլխատումից հետո ամեն օր ամուսնանալ նոր կույսի հետ՝ նախորդ օրվա կնոջը գլխատելուց հետո, որպեսզի երաշխավորվի, որ նման անհավատարմություն այլևս չի լինի։
Շահրազադը՝ երիտասարդ, խելացի, հնարամիտ տեսակ, իրականում կամավորագրվեց աշխատանքի համար։ Նա խելացի էր և հասկանում էր լավ պատմություն պատմելու ուժը։ Հարսանեկան գիշերը նա սկսեց իր պատմությունը և սուլթանին ստիպեց լայն աչքերով նայել և կլանվել։ Երբ արևելյան երկնքում լուսաբացը բացվեց, նա համոզվեց, որ իր պատմությունը կանգ կառնի մի անորոշ կետում։ Սուլթանը խնդրեց նրան շարունակել, բայց նա միայն ամաչկոտ ժպտաց և ասաց. «Այսօր գիշեր»։
Սուլթանը, այդքան հետաքրքրված, որոշեց չգլխատել նրան, որպեսզի լսի պատմության ավարտը։ Իհարկե, երբ Շահրազադեն այդ գիշեր ավարտեց իր պատմությունը, նա անմիջապես սկսեց նորը, որը կրկին հասավ անորոշ սյուժեի կետի լուսաբացին։ Եվ այսպես շարունակ՝ 1001 գիշեր։
Համերգի երկրորդ մասում մեր ֆիլհարմոնիկի նվագախմբային նրբագեղության բաստիոնը, թվում էր անհավանական ընտրություն Մուսորգսկու անդիմադրելի «Պատկերներ Ցուցահանդեսից» ստեղծագործության իսկապես բնավորությամբ կատարման համար։
Վալերի Գերգիևը ղեկավարում է այս նվագախումբը հիմնականում համոզիչ մեկնաբանությամբ՝ շեշտը դնելով երաժշտության ռուսական տեմբրերի վրա, ոչ ֆրանսիական գործիքավորման։ Գերգիևը հաճախ անդադար անցնում է մեկ նկարից մյուսը՝ նախընտրելով զննել, այլ ոչ թե խորհրդածել։ Շատ հաճախ, նա կանգ է առնում և շոյում է, երբ պահը պահանջում է, ինչպես իր նուրբ ստվերաներկ Հիավուրց դղյակում։
«Նկարներ ցուցահանդեսիցը» հանրաճանաչ երաժշտական ստեղծագործություն է, որը հրաշալի կատարեցին մաեստրո Վալերի Գերգիևը և Հայաստանի ազգային ֆիլհարմոնիկ նվագախումբը
Մուսորգսկին սյուիտի շարժումները հիմնել է իր ընկերոջ՝ նկարիչ և ճարտարապետ Վիկտոր Հարթմանի նկարների երաժշտական տպավորությունների վրա: Գաղափարն այն է, որ ինչ-որ մեկը, լինի՝ կոմպոզիտորը, դիրիժորը, լսողը, թափառում է պատկերասրահում՝ դիտելով նկարները, որոնք կոմպոզիտորը վերստեղծում է երաժշտության մեջ, նույնիսկ հասնելով մինչև այն, որ մեզ տալիս է երաժշտական «Զբոսանք», որը ժամանակ առ ժամանակ ուղեկցում է մեր զբոսանքին։
Գերգիևի լավագույն բնութագրական հատվածներն էր ավարտական կտավը՝ «Կիևի դյուցազնական դարպասը», թեև ավելի շատ նման են որոշակիորեն զուսպ վեճի, «Ձվից նոր դուրս եկած ճտերի պարահանդես», միշտ հաճելի զվարճանք, «Լիմոժի շուկան», լի էներգետիկ եռուզեռով, «Ջադու պառավ» և «Բանող անասուն», որոնք պարուրված են առեղծվածով, և «Տյուրիրլի պարտեզով»։
Եվ վերջապես վերջին ստեղծագործություն գլուխգործոցը․ Մորիս Ռավելի հանրահայտ Բոլերոն, որ Գերգիևը պարզապես հուզմունք է առաջացնում ծովահենների ճամբարի տեսարանում և եզրափակիչ խրախճանքում: «Բոլերոն» որոշակի ոճ ունի և լավ մենակատարային աշխատան, որի վերջաբանն ավելի լավ է դիտեք իմ ֆեյսբուքյան էջում, որովհետև ցավոք, լինքը չբացվեց այստեղ։
Սիմոն Սարգսյան
Լուսանկարները՝ Armenian National Philharmonic Orchestra ֆեյսբուքյան էջից
Բաց մի թողեք
Իրեն խենթացնող տիեզերքի առեղծվածները, դրանց գաղտնագրերի բացահայտումները․ Գրիգոր Գուրզադյանի ծննդյան օրն է
Իսկ դուք հասկացել եք կյանքը. այսօր Ջոն Լենոնի ծնունդն է՝ լիցքավորվել նրանով ու նրա երաժշտությամբ. Տեսանյութեր
Ռոք աշխարհում այսօր տոներից մեկն է․ Տեսանյութեր