Դոնալդ Թրամփն «արտոնում է» Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի ագրեսիան

Բաքվի մերձիշխանական լրատվամիջոցը գրում է, որ մարտի 7-ին Իսրայելի խորհրդարանում քննարկվել է Ադրբեջանի հետ ռազմավարական գործընկերության ապագայի հարցը:

Իսրայելում ավելի քան երկու տասնյակ հազար ծագումով Ադրբեջանից վերաբնակիչներ են ապրում, որ այդ երկրի ներքաղաքական կյանքում որոշակի ազդեցություն ունեն: Նախկինում Իսրայելի «ադրբեջանական համայնքը» համախմբված էր «Մեր տուն Իսրայել» կուսակցության առաջնորդ Ավիգդոր Լիբերմանի շուրջ:

Ինչպես հայտնի է, Ադրբեջանի նախագահի արտաքին քաղաքականության հարցերով օգնական Հիքմեթ Հաջիևը վերջերս այցելել է Իսրայել, որտեղ նրան ընդունել է վարչապետ Բենիամին Նաթանյահուն:

Հաջիևը, որքանով հասկացվում է ադրբեջանական մամուլի հրապարակումներից, բանակցություններ է վարել Իսրայելի արտգործնախարարությունում: Բացառված չէ, որ նա շփումներ է ունեցել նաև իսրայելական հատուկ ծառայությունների հետ:

Երուսաղեմ Հաջիևի ուղևորության գլխավոր նպատակը, ինչպես երևում է Իսրայելի խորհրդանում Ադրբեջանի հետ հարաբերությունների թեմայի բարձրաձայնումից, մեկն է եղել՝ պարզել, թե Բենիամին Նաթանյահուն կարո՞ղ է միջնորդել, որպեսզի Միացյալ Նահանգների և Ադրբեջանի գործընկերությունը վերականգնվի այն մակարդակով, որ եղել է Դոնալդ Թրամփի նախագահության առաջին շրջանում:

Ըստ Բաքվի իշխանամերձ լրատվամիջոցի՝ Իսրայելի կառավարության ներկայացուցիչը խորհրդարանում ասել է, որ Նաթանյահուն քայլեր է ձեռնարկում, որպեսզի ստեղծվի «ԱՄՆ-Իսրայել-Ադրբեջան քաղաքական կոոպերացիա»:

Նա առանձնահատուկ կարևորություն է տվել այդ հարցում ԱՄՆ հրեական լոբբիստական կառույցների «ջանադիր գործունեությանը»: Իսրայելի կառավարության ներկայացուցիչը բացահայտել է, որ «բոլոր ջանքերը գործադրվում են, որպեսզի վերացվի «Ազատության աջակցության ակտի» 907-րդ ուղղումը»:

Այդ «ուղղումն» ընդունվել է 1992 թվականի սեպտեմբերին և ԱՄՆ նախագահին արգելում է ուղղակի աջակցություն ցուցաբերել Ադրբեջանի կառավարությանը, քանի դեռ վերջինս շարունակում է Լեռնային Ղարաբաղի դեմ ագերսիան և Հայաստանի շրջափակումը:

2001թ. սեպտեմբերյան ահաբեկչությունից հետո ԱՄՆ Կոնգրեսը նախագահին թույլատրել է համագործակցել Ադրբեջանի կառավարության հետ, բայց «ուղղումը» չի վերացրել: Այն վերստին ուժի մեջ է դրվել 2023 թվականի դեկտեմբերին:

Այսօր Ադրբեջանն, իհարկե, Միացյալ Նահանգներից տարեկան հարյուր կամ երկու հարյուր միլիոն դոլար աջակցության խիստ կարիք չունի, խնդիրը քաղաքական է: 907-րդ ուղղումը միակ իրավական փաստաթուղթն է, որ Ադրբեջանին ճանաչում է ագրեսոր և նրան դատապարտում Հայաստանը շրջափակման ենթարկելու համար:

Չափազանց կարեւոր է, որ Իսրայելի խորհրդարանում Ադրբեջանի հետ ռազմավարական գործընկերությունը զարգացնելու հարցը քննարկվել է Իլհամ Ալիևի Անկարա այցից տառացիորեն մեկ օր հետո:

Իլհամ Ալիևը, խոսելով Նախիջևանի մասին, կրկին պնդել է, որ «տեղի է ունեցել պատմական անարդարություն, բոլշեիկներն «արևմտյան Զանգեզուրը» միացրել են Հայաստանին՝ խզելով Ադրբեջանի կապն իր անբաժանելի մաս Նախիջևանի հետ»:

Բոլոր հիմքերը կան, որպեսզի եզրակացնենք, որ Ադրբեջանը մերժում է Հայաստանի ներկայացրած «Խաղաղության խաչմերուկ» նախագիծը և Սյունիքում «միջանցք բացելու» ռազմա-քաղաքական ծրագիր ունի:

Այս առումով «Ազատության աջակցության ակտի» 907-րդ ուղղումը Սյունիքի ուղղությամբ Ադրբեջանի հավանական ագրեսիան ապալեգիտիմացնող իրավական ակտ է, որ պայմանավորում է հայ-ադրբեջանական հարաբերությունների կարգավորման հարցում ԱՄՆ պետական-պաշտոնական դիրքորոշումը:

Իսրայելի վարչապետն ի՞նչ քայլեր է ձեռնարկում, որքանո՞վ է ԱՄՆ հրեական լոբբին շահագրգռված, որպեսզի Դոնալդ Թրամփը դիմի Կոնգրեսին և առաջարկի «ուժը կորցրած ճանաչել» 907-րդ ուղղումը:

Չպետք է հաշվարկից դուրս թողնել, որ քառասունչորսօրյա պատերազմը տեղի է ունեցել Դոնալդ Թրամփի նախագահության վերջին ամիսներին, և Միացյալ Նահանգների հանրապետական վարչակազմը Բաքվի ագրեսիան կասեցնելու ոչ մի քայլ չի ձեռնարկել:

Պաշտոնական Երևանը, ԱՄՆ հայկական կազմակերպությունները պետք է ամեն ինչ անեն, որպեսզի 907-րդ ուղղումը մնա ուժի մեջ: Հակառակը կնշանակի, որ Դոնալդ Թրամփն «արտոնում է» Հայաստանի դեմ Ադրբեջանի ագրեսիան: