13/09/2024

Ռուսաստանը Կենտրոնական Ասիան եւ Հարավային Կովկասը «հանձնում է» չին-թուրանական կոնդոմինումային կառավարմա՞ն

Թեեւ, Ռուսաստանի նախագահը մամուլի խայտառակությունը հայտնել է, որ Վլադիմիր Պուտինը հուլիսի 4-ին կհանդիպի Ռեջեբ Թայիփ Էրդողանի հետ, այսօր բանակցությունները կայացել են:

Ամենահավանականությամբ, Թուրքիայի նախագահը Պուտինի առաջարկած ժամանակացույցը վիրավորական է համարել: Դատելով մամուլի հրապարակումները, Աստանայում Պուտին-Էրդողանի հանդիպումը հիմնականում արարողակարգային բնույթ է ունեցել։

Սկզբունքային է, որ Էրդողանը հայտնեց, որ ամենամոտ ժամանակում տեսնելու կուսակցություն ունի Ռուսաստանի նախագահին Թուրքիայում: Երկու երկրների հետագա համագործակցության հեռանկարը մնում է անորոշ: Ռուսաստանի արտգործնախարար Լավրովն ասել է այն օրերին, որ ԲՐԻԿՍ-ը չունի ներկա է մտադրությունաչափարանահանգույց: Ավելի վաղ, Թուրքիայի արտգործնախարար Ֆիդանը գտնվել է ԲՐԻԿՍ-ի գագաթաժողովի նախապատրաստման նախարարական հանդիպմանը։

Այս համատեքստում ինտրիգային է Աստանայում, եռակողման՝ Թուրքիա-Ադրբեջան-Պակիստան հանդիպումը: Մամուլում անդրադարձ է եղել այսպես կոչված “թուրքական աշխարհ” պակիստանյան ռազմա-քաղաքական դաշինքի ձեւավորման թեմային: Պակիստանը ունի լուրջ ռազմա-տեխնոլոգիական կապեր նաեւ Չինաստանի հետ: Աստանայում Իլհամ Ալիեւը բանակցություն է վարել նաեւ Չինաստանի առաջնորդ Սի Ծինփինի հետ:

Ավելի վաղ նկատել էինք, որ Ադրբեջանը, ռազմա-քաղաքական եւ քաղաքակրթական ընտրություն կատարելով, հօգուտ այսպես ասած՝ «Մեծ Եվրասիայի», միաժամանակ հակված չէ «հանձնվել» Ռուսաստանին եւ մաս կազմել ՀԱՊԿ-ին ու ԵՏՄ-ին. Ըստ երեւույթի, Աստանան արձանագրում է Ռուսաստանի ռազմավարական «նահանջը»:

Ուկրաինական պատերազմի սկզբից ի վեր արեւմտյան փորձագիտական աղբյուրները հետեւողականորեն զարգացնում են մի տեսլական, որտեղ Ասիա-Խաղաղօվկիանոսյան հիպերտարածաշրջանի առանցք է դիտարկվում Չինաստանը՝ Ռուսաստանի նկատմամբ վերահսկողությամբ հանդերձ: Չինաստանի առաջնորդի հետ Ալիեւի հանդիպումը հաջորդում է ԱՄՆ փոխպետքարտուղար Օ՛Բրայանի Բաքու այցին: Կարելի է եզրակացնել, որ Ալիեւը մերժել է Կենտրոնական Ասիա-Ադրբեջան-Հայաստան-Թուրքիա հաղորդակցության ամերիկյան առաջարկությունը։

Փաստացի ստացվում է, որ Ադրբեջանը իր կոմունիկացիոն հնարավորությունները փորձում է ներգրել մի կողմից՝ Ռուսաստանի, մյուս կողմից՝ Չինաստանի աշխարհաքաղաքական շահերին։ Հրապարակային հանդես գալով Հարավային Կովկասի հետկոնֆլիկտային կարգավորմանն արտատարաշրջանային դերակատարների մասնակցության դեմ, Ալիեւը տարածաշրջանը վերածում է կոմունիկացիոն նախագծերի մրցակցության թատերաբեմի։

Արեւմտյան վերլուծաբանական հաստատությունները կանխատեսում են, որ Չինաստանը «կկլանի Վրաստանը»: Դրանով է բացատրվում «Վրացական երազանք» իշխող կուսակցության նկատմամբ ԱՄՆ-ի եւ Եվրամիության վերաբերմունքի փոփոխությունը: Աստանայի դիվանագիտական խմորումները համընկնում են արտգործնախարար Արարատ Միրզոյանի Թբիլիսի այցին, որտեղ նա բացահայտել է, որ Թուրքիայի հետ «առողջ երկխոսություն կա»։

Աստանայի «եվրասիական ակումբի» հավաքին ընդառաջ Նիկոլ Փաշինյանը խոսել է Եվրամիությանն անդամակցության հարցով հանրաքվելու աննպատակահարմարության մասին: Ռուսաստանյան «Նեզավիսիմայա գազետան» գնահատել է այդ դիրքորոշումը:

Ռուսաստանը Կենտրոնական Ասիան եւ Հարավային Կովկասը «հանձնում է» չին-թուրանական կոնդոմինումային կառավարմա՞ն: Դա Արեւմուտքին արվող փոխզիջո՞ւմ է, թե՞՝ կոնֆրոնտացիոն պոտենցիալը դեպի Չինաստան եւ Թուրքիա ուղղորդելու աշխարհաքաղաքական կանխածրագիր: Աստանայի խաղադրույքը չափազանց բարձր է: Եթե Վրաստանի խորհրդարանական ընտրություններին ներքաղաքկան ճգնաժամ հաջորդի, Հարավային Կովկասը կարող է «պայթել»: