Անհարթ ճանապարհ առջևում․ Եվրոպայի հեռահաղորդակցության փրկարարական ծրագրի համար վճռորոշ ժամանակ է

Հունվարյան բարեփոխումները համարվում են կարևորագույն բջջային և ինտերնետային ցանցերի ապագայի համար։ Հունվարյան բարեփոխումները համարվում են կարևորագույն բջջային և ինտերնետային ցանցերի ապագայի համար։

Եվրոպայում առօրյա կյանքը սնուցող անտեսանելի թվային ցանցերը գործարկող ընկերությունները ճնշում են գործադրում հունվարյան բարեփոխումների առջև, որոնք, նրանց պնդմամբ, կարևոր հնարավորություն են ԵՄ-ի համար՝ անցյալի սխալները շտկելու համար։

Տարիներ շարունակ քննարկումներից և լոբբինգից հետո Եվրոպական հանձնաժողովը վերջապես պատրաստվում է հրաժարվել թվային ցանցերը արդիականացնելու և հեռահաղորդակցության ոլորտը աջակցելու երկար սպասված նախագծից։

Հունվարի 20-ին ուժի մեջ մտնող «Թվային ցանցերի մասին» օրենքը (ԴՆԹ) կվերանայի ԵՄ ներկայիս կանոնակարգը՝ 5G-ի և մանրաթելային կապի ներդրումը աջակցելու և ներդրումները խթանելու նպատակով։

Խոշոր հեռահաղորդակցության ընկերությունները վաղուց պնդում են, որ խեղդող կարգավորումները և մասնատված միասնական շուկան դժվարացրել են իրենց համար Եվրոպայում մասշտաբայնացումը և կայուն շահույթ ստանալը, ինչը, իր հերթին, հանգեցրել է բջջային և ինտերնետային ծառայությունների ցածր որակի։

«Բոլորը հեռահաղորդակցության ոլորտից շատ բաներ են պահանջում՝ անվտանգ ցանցեր, 6G, ամպային խաղ մտնել և ստեղծել եվրոպական մակարդակով մրցակցություն, անվճար ռոումինգ ապահովել ԵՄ-ում չհանդիսացող երկրների համար, օգնել պաշտպանության հարցում», – ասաց Ալեսանդրո Գրոպելլին՝ Connect Europe առևտրային ասոցիացիայի գլխավոր տնօրենը։

Այժմ, նրա խոսքով, ԵՄ-ն պետք է «ստեղծի պայմաններ, որպեսզի այդ բաները տեղի ունենան»։

Նախկին ԵՄ հանձնակատար Թիերի Բրետոնի՝ France Télécom-ի նման հեռահաղորդակցության ընկերություններում գործադիր տնօրենի գաղափարը կազմող կանոնների բարեփոխման ծրագիրը 2023 թվականին հայտարարվելուց ի վեր բախվել է ուժեղ խոչընդոտների, և տեղի են ունեցել զգալի բանավեճեր այն մասին, թե ինչ պետք է փոխվի։

Վեճերի բազմաթիվ կետերի թվում է նաև այն հարցը, թե արդյոք տվյալների վրա կենտրոնացած հարթակները, ինչպիսիք են TikTok-ը, Netflix-ը և Google-ի YouTube-ը, պետք է օգնեն վճարել թվային ցանցի ընդլայնման համար նախատեսված գումարը։

Կան նաև հարցեր այն մասին, թե ինչպես է ԵՄ-ն կարգավորում ցանցային չեզոքությունը՝ այն սկզբունքը, որ ծառայություն մատուցողները պետք է հավասարապես վերաբերվեն բոլոր երթևեկությանը, առանց սահմանափակելու կամ գրաքննելու, և արդյոք այն պետք է մեծացնի կարգավորող ճնշումը հին օպերատորների վրա՝ իրենց ցանցերը մրցակիցների համար բացելու համար։

Այն փաստը, որ առաջարկը կընդունվի Բրետոնի հեռանալուց հետո, ով Բրյուսելում ոլորտի շատ տեսանելի պաշտպան էր, բարձրացրել է հեռահաղորդակցության ոլորտի մտահոգությունները, որ նրանց լուրջ չեն ընդունում։

«Այս ոլորտը, անկասկած, շատ լավ վիճակում չէ, բայց մենք դեռ պետք է բացատրենք դա երեք տարի անց։ Սա արդեն իսկ մի տեսակ ազդանշան է, որ ինչ-որ բան այն չէ», – ասել է խոշոր հեռահաղորդակցության ընկերության ղեկավարը, որը անանուն է մնացել՝ խոսելու առաջիկա օրենսդրական առաջարկի մասին։ «Իսկապես կա այս ընկալումը, որ մեզ ինչ-որ կերպ ի սկզբանե ընդունված են համարում»։

«Եթե [ԵՄ տեխնոլոգիական ղեկավար Հեննա] Վիրկկունենը կամ ծառայությունները ճիշտ չեն անում, ապա մի սպասեք, որ ոլորտը կնստի այստեղ և կհրապարակի հաճելի մամուլի հաղորդագրություն», – հավելել են նրանք։

Սակայն լայնածավալ բարեփոխումների հակառակորդները՝ փոքր օպերատորներից և կարգավորող մարմիններից մինչև կապիտալներ և տեխնոլոգիական ընկերություններ, վաղուց են վիճարկում ԵՄ գործադիր մարմնի այն ենթադրությունը, որ Եվրոպան հետ է մնում կապի հարցում, իսկ հեռահաղորդակցության խնդիրներ ունեցող օպերատորները չեն կարողանում լրացնել ներդրումային բացերը։

«Մտահոգիչ է, որ Եվրոպական հանձնաժողովն այժմ առաջարկում է մեղմացնել նախկին ֆիքսված մենաշնորհների կարգավորումը», – ամռանը նամակում գրել է ինը այլընտրանքային հեռահաղորդակցության ընկերությունների կոալիցիան՝ անվանելով դա «հետընթաց քայլ» և զգուշացնելով «վերամիավորման» ռիսկի մասին։

Ժառանգական ոլորտի բարեփոխումների ուժեղ փաթեթի երազանքը ծնվեց Բրետոնի հույսի ազդանշանների շնորհիվ, որ փոփոխությունը գալիս է, սակայն կտրուկ անկում ապրեց, երբ աշխարհաքաղաքականությունը ջնջեց ցանկալի կետերը ցանկության ցուցակից, իսկ մայրաքաղաքները բացահայտորեն ազդարարեցին փոփոխության շատ բարձր շեմ։

Դա չնայած սուպերտեխնոկրատներ Էնրիկո Լետտայի և Մարիո Դրագիի ծանրակշիռ աջակցությանը, որոնք երկուսն էլ բացահայտորեն պաշտպանում էին հեռահաղորդակցության ոլորտում խոշոր բարեփոխումները դաշինքի միասնական շուկայի և մրցունակության վերաբերյալ իրենց զեկույցներում։

Այնուամենայնիվ, Եվրոպական քաղաքականության նորարարության խորհրդի վերլուծական կենտրոնի վերջերս կատարված վերլուծությունը կանխատեսում է, որ Դրագիի առաջարկությունների միայն մեկ երրորդը կտեսնի օրվա լույսը։

Քանի որ հույսերը սկսեցին մարել, Եվրոպայի հեռահաղորդակցության ընկերությունների ղեկավարների շրջանում հիասթափությունն աճեց։ «Ես հասկանում եմ, որ հանձնակատարը գործադիր փոխնախագահ է, բայց գործադիր լիազորությունները այդքան էլ պարզ չեն, երբեմն այդքան էլ գործադիր չեն», – սեպտեմբերին Բրյուսելում կայացած միջոցառման ժամանակ ասաց Telefónica-ի գլխավոր գործադիր տնօրեն Մարկ Մուրտրան։

Մուրտրան միացավ իր գործընկերներից շատերին՝ հոկտեմբերին համատեղ նամակում հայտնելով «լուրջ մտահոգություն այն մասին, որ Եվրոպայի թվային ապագան ապահովելու համար անհապաղ անհրաժեշտ համարձակ բարեփոխումները վտանգի են ենթարկվում դանդաղ և անվստահ գործողությունների պատճառով»։

Եվրոպական խորհրդարանի որոշ օրենսդիրներ նույնպես պաշտպանեցին ոլորտը՝ «այն լուրերի ֆոնին, որոնք ենթադրում են, որ առաջարկվող օրենսդրությունը, իր ներկայիս տեսքով, կարող է զուրկ լինել անհրաժեշտ հավակնությունից»։

Անհարթ ճանապարհ առջևում

Հունվարյան առաջարկը մեկնարկային հրացան կբացի քաղաքական բազմամսյա բանավեճերի համար, քանի որ առաջարկն անցնում է Բրյուսելի օրենսդրական գործընթացով։

Ակնկալվում է, որ օրինագիծը կդիմադրվի Խորհրդում ԵՄ մայրաքաղաքների կողմից, որոնք վաղուց դեմ են արտահայտվել հավակնոտ բարեփոխումներին։

Վեց երկրների կոալիցիան արդեն իսկ դեմ է արտահայտվում կանոնակարգը վերանայելու ծրագրերին՝ կոչ անելով Բրյուսելին «օգտատերերին կենտրոնում պահել» մեր աղբյուրների կողմից ձեռք բերված համատեղ դիրքորոշման մեջ։

«Մենք պետք է խրախուսենք այնպիսի միջոցառումներ, որոնք կվերացնեն ներդրումների համար խոչընդոտները և կապահովեն մեր ենթակառուցվածքները», սակայն այն միջոցառումները, որոնք «նպատակ ունեն համախմբումը որպես նպատակ ունենալ, կարող են նվազեցնել մրցակցությունը՝ սպառողի համար հնարավոր բացասական հետևանքներով», – դեկտեմբերի 11-ի փաստաթղթում ասվում է Չեխիայի, Ֆինլանդիայի, Իռլանդիայի, Լատվիայի, Լյուքսեմբուրգի և Սլովենիայի կողմից։

«Մենք կրկին տեսնում ենք Հանձնաժողովի կողմից հավակնությունների սերմեր, բայց հիմա կրկին տեսնում ենք հեռահաղորդակցության նախարարների մոբիլիզացիան», – ասել է այս հոդվածի համար հարցազրույց վերցրած հեռահաղորդակցության ոլորտի երկրորդ ղեկավարը։

Գերմանիան, Ֆրանսիան և Իտալիան նույնպես մերժեցին Հանձնաժողովի սպասվող առաջարկը՝ կոչ անելով ուղղակիորեն կիրառելի կարգավորման փոխարեն հրահանգ ընդունել (որը պետք է իրականացվի յուրաքանչյուր երկրի կողմից)՝ այն մտահոգությունների պատճառով, որ «մի չափս բոլորին հարմար» մոտեցումը կարող է ոտնահարել ազգային իրավասությունները և անտեսել տեղական տարբերությունները։

Գործադիրը պնդում է, որ նախարարությունների շատ պաշտոնյաներ «այնքան երկար են մնացել հեռահաղորդակցության «փուչիկի» մեջ, որ չեն գիտակցում, որ հեռահաղորդակցությունն այլևս հեռահաղորդակցություն չէ, այլ թվային կապ»։

Այն ժամանակ, երբ Եվրոպան վերանայում է իր տեղը քարտեզի վրա, հիասթափեցնող բարեփոխումը վտանգում է «վերջանալ այնպիսի ցանցերով, որոնք ո՛չ եվրոպական սեփականություն են, ո՛չ ինքնիշխան, ո՛չ անվտանգ կամ պաշտպանված, քանի որ ներդրողները պարզապես կհավաքեն իրենց ճամպրուկները և կհեռանան», – ասաց գործադիրը։