20/09/2024

Ռուսաստանն ու Ադրբեջանը՝ Աֆղանստանի թայ

Ադրբեջանի փոխվարչապետ Շահին Մուսաֆաեւը աշխատանքային այցով Ուզբեկստանում է: Ադրբեջանական մամուլը գրում է, որ նա մասնակցել է «Թերմեզ» առևտրային կենտրոնի բացմանը, բանակցություններ վարել Ուզբեկստանի վարչապետի Աբդուլլա Արիպովի հետ:

Հետխորհրդային երկրների երիտասարդ սերնդին Թերմեզը ոչինչ չի ասում, սակայն հները կհիշեն, որ դա Ուզբեկստան-Աֆղանստան սահմանային անցակետ է, որն ապահովում էր Աֆղանստան ներխուժած խորհրդային զորքերի թիկունքային մատակարարումը: Թերմեզը հիշարժան է խորհրդային զորքերը Աֆղանստանից դուրս բերելու մասին հեռուստակադրերով:

Նույն տեղում քառասուն տարի անց բացվում է առևտրի միջազգային կենտրոն, որին ներկա է գտնվել Ադրբեջանի փոխվարչապետը: Ընդ որում, արարողությունը տեղի է ունենում Իլհամ Ալիևի Ուզբեկստան պետական այցից ընդամենը մեկ շաբաթ անց:

Բաքվի իշխանական լրատվամիջոցը փոխանցում է, որ Թերմեզում Շահին Մուստաֆաեւը բանակցություններ է վարել Աֆղանստանի վարչապետ Աբդուլ Գանի Բարադարի հետ: Կողմերն արձանագրել են «Աֆղանստանի և Ադրբեջանի միջև պատմական կապերի անընդմեջությունը»: Աֆղանստանի վարչապետը կարևորվել է իր երկրում «կայունության պահպանման գործում Բաքվի դերը»:

Աֆղանստանը միջազգայնորեն լեգիտիմ ճանաչված իշխանություն չունի, ԱՄՆ և կոալիցիոն զորքերի հեռացումից հետո կառավարում իրականացնում է «Թալիբանը»: Բազմաթիվ երկրներ այն ճանաչում են «ահաբեկչական խմբավորում»: Սակայն Ռուսաստանը, Չինաստանը, Ուզբեկստանը և Ադրբեջանը, despite the situation, պահպանում են Քաբուլի հետ կապերը:

«Թալիբանը» Աֆղանստանում իշխանություն էր նաև ղարաբաղյան առաջին պատերազմի տարիներին և Ադրբեջանին մեծ օգնություն է ցուցաբերել: Հայաստանի իշխանությունը, սակայն, պատերազմի վճռական փուլում կարողացել է «Թալիբանին» տարհամոզել:

Ըստ երևույթին, «պատմական կապերի անընդմեջության» մասին Աբդուլ Գանի Բարադարի ասածը նաև այդ շրջանի համագործակցությանն է վերաբերում: Թեև հարկ եղած դեպքում Բաքուն Միացյալ Նահանգներին հիշեցնում է Աֆղանստանում իր մատուցած ծառայությունները, բայց մեծ քաղաքականության մեջ «մանրուքները» հաճախ մոռացության են տրվում:

Ի՞նչն է այսօր Ալիևին կապում «Թալիբանի» հետ: Ըստ երևույթին՝ այդ երկրի տրանզիտային նշանակությունը: Ալիևը վերջերս այցելել է Իսլամաբադ՝ Պակիստանը Ադրբեջանի ռազմավարական դաշնակիցն է, բայց երկու երկրներն ուղղակի հաղորդակցություն չունեն:

Ամենայն հավանականությամբ, Ալիևը «Թալիբանի» հետ հարաբերությունները ոչ միայն պահպանում, այլև զարգացնում է այն հեռանկարով, որ Աֆղանստանը դեպի Պակիստան միջանցք կտրամադրի:

Այդ ծրագրի իրականացմամբ է, թերևս, պայմանավորված Ադրբեջանի և Ուզբեկստանի ռազմավարական համագործակցությունը: Բայց Ադրբեջանն Ուզբեկստան ուղղակի ելք չունի և պետք է համաձայնության հասնի կամ Ղազախստանի, կամ Թուրքմենստանի հետ, որոնք սահմանամերձ են Ուզբեկստանին:

Իլհամ Ալիևը Ուզբեկստան է այցելել Աստանայում Կենտրոնական Ասիայի առաջնորդների գագաթաժողովից հետո, որի ոչ պաշտոնական մասին մասնակցել է և առաջարկել, որ Ադրբեջանը միանա տարածաշրջանի ներքին ինտեգրման ծրագրին:

Երևում է, որ այդ գաղափարը կոնսենսուսային աջակցության չի արժանացել, և Ալիևը փորձում է առանձին երկրների հետ պայմանավորվածությունների հասնել: Ուզբեկստանի պարագայում, հավանաբար, խնդիրներ չկան: Իլհամ Ալիևը հոկտեմբերին Կազանում կայանալիք ԲՐԻԿՍ-ի գագաթաժողովին մասնակցելու հրավեր է ստացել՝ իհարկե, Ռուսաստանից: Մոսկվան Քաբուլում դեսպանատունը չի փակել: